نقش تاثیرگذار مردم در بهبود عملکرد حکومت اسلامی بر مبنای قانون اساسی

در نظام جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‌ای همگانی و متقابل برعهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و نیز مردم نسبت به دولت است که شرایط و حدود آن را قانون معین می‌کند (وَ الْمُوْمِنُونَ وَ الْمُوْمِناتُ بَعْضُهُمْ اَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَاْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ). نظارت بر حکومت و مسئولین دولت، از مهم‌ترین مباحث نظارت است، زیرا دولت مسئول نظم عمومی است و پیامدهای زیان‌آور ناشی از عدم انجام وظایف آن‌ها به مراتب بالاتر از آثار ترک نظارت مردم بر مردم است. این نظارت، تکلیف همه شهروندان است و همه موظف هستند وظیفه امر به معروف و نهی از منکر را هم نسبت به کارگزاران و هم نسبت به قوانین و مقررات در صورتی که موجب تضییع حق مردم باشد انجام دهند. لذا برای اینکه این وظیفه همگانی بتواند به صورت دقیق و موثر به همگان آموخته شود باید دارای مرزهای نظری و عملی دقیقی باشد، ضمن اینکه این نظارت نباید هیچ گونه استثنائی برای هیچ مقامی قائل شود. بنابراین، اسلام اخلاق را مبنای تمام روش‌های اجتماعی، قوانین و ضمانت اجرایی قوانین خود قرارداده و تاکید زیادی بر تربیت مردم بر اساس موازین اخلاقی دارد. در اصل هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی، نظارت مردم بر دولت بر مبنای امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از احکام اجتماعی دین اسلام بیان شده است. لذا در این پژوهش، ما با توجه به رویکرد اخلاق اسلامی و نیز اصل هشتم قانون اساسی، مرزهای نظری و خط و مش‌ها برای انجام وظایف و رفتارهای متناسب مسئولین دولت با مردم را مشخص کردیم که موجب ایجاد احساس مسئولیت عمومی و نظارت همگانی، به‌منظور حسن اجرای موازین شرعی و جلوگیری از شیوع فساد در جامعه و اصلاح امور می‌شود.