خردورزی و چالش‌های پیش‌روی آن در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت

هر تمدن، توسعه و پیشرفتی در پس خود سطح معتنابهی از معرفت و علم دارد که به پشتوانه آن توانسته است سر برآرد و شکوه و بزرگی خود را به نمایش گذارد (تمدن اسلامی، تمدن غرب، توسعه و ...). یعنی رابطه مستقیم بین تمدن، توسعه با رشد نهادهای علمی وجود دارد و سودای تمدن و پیشرفت بدون نهاد علم قدرتمند، به منزله نماد مهم خردورزی، سرابی بیش نیست و نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت. آنجایی که از نهاد علم تنها صورت (فرم) بماند و این نهاد کارکردهای اصلی خود را از دست بدهد، یا نداشته باشد انحطاط خردورزی و زوال تمدنی آغاز می‌شود و یا اصولاً پیشرفتی رخ نمی‌دهد. با آنکه در متن سند 12 تدبیر به جنبه‌های مختلف خردورزی پرداخته است، اما بایستی در نظر داشت که وضعیت جاری خردورزی با تکیه بر نهاد اصلی آن، یعنی نهاد علم چندان موافق مسیر پیش‌بینی شده در سند الگو نیست و همسو شدن تدابیر پیش‌بینی شده با وضعیت جاری نهاد علم مستلزم بازنگری جدی در دیدگاه‌های حاکمیت نسبت به علم، نسبت به مدرک‌گرایی، جعل مدارک علمی، صورت‌گرایی علمی، جایگاه اندیشمندان و برخی چالش‌های جدی دیگر حاکم بر فضای علمی کشور است که نقش مهمی در پایین آوردن سطح خردورزی در جامعه معاصر ایران دارند. این نوشتار می‌کوشد چالش‌های جدی فروکاهش سطح خردورزی جامعه معاصر ایران که تهدیدی جدی بر سر راه تحقق تدابیر الگو خواهند بود، نشان دهد.