امنیت غذایی و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی کشور سیاست‌ها و برنامه‌ها

کشاورزی در ایران نقش اساسی در تامین مواد غذایی مورد نیاز مردم در طول تاریخ داشته و موجب ظهور و شکوه فایی تمدن‌های بزرگ شده است. امروز نیز توسعه همه‌جانبه و پایدار کشور بدون توسعه کشاورزی با ‌بهره‌وری بالا از منابع و عوامل تولید (آب، خاک، انرژی، کود، سم،‌ ‌بذر و نهال و ...) که سازگار با شرایط اقلیم خشک و نیمه‌خشک و پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم از نظر محیط‌زیست و مدیریت پایدار منابع طبیعی (مراتع،‌ جنگل، تنوع زیست و ...) باشد مقدور نخواهد بود. در راستای تحقق تدابیر 28 و 35 سند الگوی پیشرفت در ارتباط با حفظ محیط‌زیست، مدیریت پایدار منابع طبیعی و تامین امنیت غذایی با تاکید بر تولید در داخل کشور ضروری است همانند بسیاری از کشورهای پیشرفته، اقدامات اساسی و لازم شامل کاهش تصدی‌گری دولت و افزایش نقش و مشارکت مردم و تشکل‌های آنان در ارتباط با مدیریت صحیح منابع طبیعی با توجه به استعداد و توان اکولوژیکی سرزمین و افزایش بهره‌وری از منابع و نهاده‌های تولید در کشاورزی انجام شود. در حال حاضر کشور با چالش‌های بسیار مهم و اساسی در ارتباط با تخریب منابع طبیعی و همچنین بهره‌وری پایین از منابع و عوامل تولید کشاورزی روبرو می‌باشد و علی‌رغم قوانین مصوب و سیاست‌های کلان ابلاغی، دولت‌های مختلف به علت حجیم بودن و گرفتاری بسیار زیاد در ساختار وسیع دولتی حاصل از تصدی‌گری‌ها در مقابله با این چالش‌ها چندان موفق نبوده‌اند. ادامه این روند می‌تواند کشور را با مخاطرات جدی اجتماعی،‌ اقتصادی و سیاسی مواجه کند. در این مقاله پس از بررسی مشکلات و چالش‌های موجود در راستای تامین امنیت غذایی، حفظ و مدیریت پایدار منابع طبیعی و افزایش بهره‌وری در کشاورزی، اقدامات و راهکارهای مورد نیاز پیشنهاد می‌کند. این اقدامات و برنامه‌ها شامل تحول اساسی در نظام اجرایی و پژوهشی کشور برای افزایش بهره‌وری در کشاورزی و بهره‌برداری صحیح از آب، خاک و منابع طبیعی می‌باشد. اصلاح و پیاده‌سازی الگوی کشت متناسب با شرایط اقلیمی مناطق مختلف کشور، اصلاح سازوکارهای فروش و بازاریابی محصولات کشاورزی و افزایش نقش و مشارکت بخش خصوصی برای ایجاد شرکت‌های فنی و تخصصی برای تولید نهاده‌های کشاورزی بسیار مهم است. در این مورد رعایت کامل استانداردهای کیفیت و سلامت غذا توسط تولیدکنندگان و صنایع مواد غذایی برای حفظ سلامت مردم و توسعه صادرات محصولات کشاورزی و همچنین پشتیبانی و سیاست‌های حمایتی دولت و سرمایه‌گذاری بیشتر بخش خصوصی همانند کشورهای پیشرو برای توسعه زیربناهای مورد نیاز بخش کشاورزی از اقدامات بسیار مهم و ضروری است.