الزامات مشارکت فعال کشاورزان در پیشرفت کشاورزی ایران

مراد از مشارکت فعال کشاورزان آن است که کشاورزان و روستاییان از آغاز کار بر سرزمین در فرایند تولید از کاشت تا برداشت تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری، تعیین قیمت، سرمایه‌گذاری و سایر امور که به هر نحو با تولید سر و کار دارد حضور موثر داشته باشند. این را هم باید بدانیم که کشاورز ایرانی یکی از پیچیده‌ترین و درهم‌تنیده‌ترین امر تولید را مدیریت می‌کند. با چندین عامل ناشناخته و یا کمتر شناخته ‌شده سر و کار دارد. از یک سو کشاورز به عوامل تولید به ویژه آب و زمین در فرآیند تولید می‌اندیشد. از سوی دیگر با شرایط طبیعی و آب و هوایی درگیر است که کار او را پیچیده‌تر می‌کند و در این شرایط مدتی است که با سلطه بازار و قیمت‌ها نیز دست‌ و پنجه نرم می‌کند. باید خود را سازگار کند و یا با آن به مقابله برخیزد. افزون بر اینها در بالای سر خود دستگاه‌های اجرایی را می‌بیند که مدیریت کلان امور را بر عهده دارند و دستگاه‌هایی مانند وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط‌زیست و قوه قضاییه که در امور مربوط به او تصمیم می‌گیرند و یا دخالت می‌کنند. از این ‌رو با توجه به این وضعیت باید توجه داشت که اگر میان کشاورزان و این دستگاه‌ها به گونه‌ای سازگاری و هم آهنگی نباشد پیشرفت کشاورزی خواهد لنگید. برای خروج از این وضعیت باید الزاماتی را مورد توجه قرار دهیم.1- نخستین نکته آن است که آگاه باشیم در گذشته کشاورزی کهن ایران و تا مدتی پیش از انقلاب مشروطه هیچ نهاد یا دستگاهی به جز در امور مالیاتی به وجود نیاورده است. یعنی اینکه کشاورزان و روستاییان امور خود به ویژه در کشت و کار اداره می‌کردند. تا اینکه به تقلید از کشورهای اروپایی، پدیده‌ ناقص «شبه مدرن» شکل گرفت بدون اینکه هیچ‌گونه ارتباطی با جامعه روستایی و کشاورزی که امر فلاحت را بر عهده داشتند، نداشت.2- بر پا شدن تشکل‌های نوین: یکی از مهم‌ترین الزامات پیشرفت کشاورزی به وجود آمدن تشکل‌های کشاورزان است که در این شرایط پیچیده این حق را داشته باشند که در امور کشاورزان حضور موثر داشته باشند. از سیاست‌گذاری‌ها گرفته تا سرمایه‌گذاری در فرآیند تولید و همچنین به ‌طور جدی حضور در تنظیم بازار و قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی. 3- نظام تولید خانوادگی: تاریخ کشاورزی کهن ایران بیانگر آن است که در فرآیند تولید و کشت و کار اساساً نظام تولید خانوادگی و در برخی موارد انفرادی حاکم بوده است. برای گام برداشتن در جهت پیشرفت کشاورزی با همه ویژگی‌ها و ظرفیت‌هایش باید نظام تولید خانوادگی و انفرادی به رسمیت شناخته‌شده و قانونی شود. 4- تنظیم و تدوین قانون جامع: نزدیک به دو تا سه هزار صفحه قانون درباره آب و زمین وجود دارد که بسیاری از آنها ناسخ و منسوخ و یا ضد و نقیض هستند. این قوانین باید به طور جدی تصحیح شده و برابر شرایط امروز به یک مجموعه ساده و روشن درآیند تا کمتر به تفسیر نیاز داشته باشد.