ارزیابی و نقد سیاست‌های جمعیتی در ایران؛ با تاکید بر حمایت از خانواده و قانون جوانی جمعیت

سیاست و برنامه‌های جمعیتی مجموعه‌ای از اندیشه‌ها و تصمیمات جمعیتی است که در راه منطقی کردن و هماهنگ ساختن ارکان و نهادهای اجتماعی و اقتصادی و مقررات و نظامات آنها اتخاذ می‌شود. جامعه ایران در چند دهه اخیر تحولات جمعیت‌شناختی چشمگیر از جمله کاهش باروری را تجربه کرده است. این امر مسئولان و برنامه‌ریزان کشور را به تکاپو واداشته که در راستای ایده‌های افزایش باروری سیاست‌هایی را اتخاذ کنند. سیاست‌های جمعیتی مربوط به افزایش فرزندآوری در دهه اخیر، عمدتاً جنبه سیاستی و توصیه‌ای دارند. فقط قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت شامل تعداد زیادی برنامه‌های اجرایی و رفاهی برای مادر، کودک و خانواده می‌باشد. پیش‌بینی می‌شود که اگر این قانون، به صورت کامل و مداوم به مرحله اجرا درآید، ممکن است تا حد کمی به کاهش سن ازدواج جوانان و افزایش فرزندآوری آنها کمک کند. ولی اقدامات دیگری نیز باید به مرحله اجرا درآیند تا بتوانیم به روند افزایش فرزندآوری در کشور امیدواری بیشتری داشته باشیم. نکته دیگر اینکه قانون اخیر دارای تعدادی ماده در راستای حمایت از مادر و کودک و خانواده است. تعدادی ماده نیز در راستای حذف برنامه‌ها و اقدامات مربوط به پیشگیری از بارداری، سقط جنین و غربالگری می‌باشد که اگر غیرکارشناسانه به مرحله اجرا درآیند، ممکن است پیامدهای غیر قابل انتظاری به دنبال داشته باشند. در این مقاله ضمن ارزیابی این قانون و بررسی نقاط قوت و ضعف آن، راهکارهای لازم برای تحقق سیاست‌های جمعیتی ارائه می‌شود.