ارزیابی شاخص‌های شهر اسلامی در طرح‌های توسعه شهری

یکی از راه‌های سنجش میزان موفقیت در امور شهری؛ بررسی طرح‌های شهری تهیه شده و به اجرا درآمده است؛ حال در شهرهای اسلامی برخی از موضوعات مانند شهر، به علت نقش و تاثیر مستقیم و موثری که در رشد و ارتقا انسان‌ها دارند، ابعاد و زوایای وجودی‌شان در منابع اسلامی بیشتر مورد تحلیل قرار گرفته است و لازم است تا امروزه با توجه به تفاوت‌های صوری و محتوایی رخ داده در تعاریف و مناسبات شهرها و طرح‌ها و دستورالعمل‌های تهیه شده، شاخص‌های نوینی در این زمینه بیان کرد. هدف پژوهش حاضر میزان بهره‌گیری از شاخص‌های سه‌گانه (شاخص‌های مستخرج از تجارب جهانی، شاخص مستخرج از تجارب شهرهای نوین، شاخص‌های مستخرج از احادیث و روایات) در طرح‌های توسعه شهری و آسیب‌شناسی الگوی برنامه‌ریزی طرح‌ها و همچنین میزان بهره‌گیری آنها از شاخص‌های سه‌گانه برای معرفی یک شهر اصیل و کارآمد اسلامی است. با توجه به اهداف، پژوهش حاضر را می‌توان در زمره مطالعات کیفی قرار داد. ماهیت تحقیق حاضر مستلزم بهره‌گیری از روش توصیفی– تحلیلی و رویکرد استدلال منطقی است. بدین ترتیب ضمن شناسایی و واکاوی شاخص‌هایی برای شهر نوین اسلامی به ارائه الگویی در این زمینه پرداخته شده است. نتایج بسیار تکان دهنده ارزیابی، بیانگر بحران جدی در مراحل بررسی، تهیه و اجرای طرح‌های توسعه شهری است و این نکته اساسی که دوران توسعه شهری سپری شده و کارایی عملی خود را از دست داده است. نتیجه نهایی آن بیانگر است که طرح‌های توسعه شهری همسویی و هماهنگی قابل پذیرشی با شاخص‌های سه‌گانه در هر سه زمینه محتوا، بررسی و تصویب و اجرا نداشته‌اند و این طرح‌ها نتوانسته‌اند؛ همگام با شاخص‌های الگوی ارائه شده باشند.