کاربست مطالعات فرهنگی مکتب بیرمنگام به مثابه نظریه ای در خوانش متون نمایشی

متون نمایشی به واسطه ی ارتباط تنگاتنگ با فرهنگ عامه دارای لایه های پنهانی از معانی است که رمزگشایی این رمزگان های فرهنگی، مستلزم در اختیار داشتن امکانات روش شناختی مناسبی است که بتوان به مدد آن این متون را مورد تحلیل و خوانش قرار داد. یکی از مهم ترین حوزه های مطالعاتی در این زمینه، مطالعات فرهنگی است. در مطالعات فرهنگی توجه به فرهنگ عامه و همچنین اعمال گفتمانی قدرت، حائز اهمیت است. متون نمایشی از طرق گوناگون، ازجمله بازنمایی اسطوره ها با فرهنگ عامه مرتبط می شوند و از این حیث مطالعات فرهنگی رویکرد پژوهشی مناسبی برای تحلیل این متون از جنبه های یاد شده، خواهد بود. در این مقاله برای پرداختن به این مسئله نمایشنامه ی «هشتمین سفر سندباد» نوشته بهرام بیضایی به عنوان نمونه موردی انتخاب شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که جنبه های اسطوره ای و فرهنگ عامه از طریق ایجاد روابط بینامتنی با متونی همچون «هزار و یک شب» و «گیل گمش» در این نمایشنامه بازنمایی شده است. همچنین تحلیل روابط گفتمان قدرت با شخصیت اصلی نمایش (سندباد) که در جایگاه عاملیت و سوژگی قرار دارد، لایه های پنهان متن را از دید مطالعات فرهنگی آشکار کرد.