ظرفیت‌شناسی نمادهای منطقه‌البروج در فلزکاری عصر سلجوقی به منظور طراحی فرش دست‌باف معاصر

فلزکاری سلجوقی یکی از هنرهای دوران اوج هنر ایران اسلامی است که با به‌کارگیری نقوش نجومی در وسایل فلزی و تزئینات ظروف علاوه بر ارزش افزونی که به آن‌ها بخشیده، دریچه جدیدی به دنیای علم نیز باز نموده است. هدف از این مقاله بررسی ظرفیت‌شناسی نقوش نجومی از منظر بصری، فرهنگی، هویتی، نمادشناسی و همچنین به‌کارگیری آن در طراحی فرش دست‌باف به جهت نوآوری، خلاقیت و ترکیب‌بندی تازه‌ای، با نگرش بینارشته‌ای، جایگاه متفاوتی برای عرضه فرش دست‌باف معاصر ایران فراهم خواهد نمود. مطالعات پیشین به بررسی مفاهیم صور فلکی، انواع فلزات سلجوقی ازنظر جنس و نوع و نحوه ساخت، پرداخته است. روش تحقیق در این مقاله به‌صورت تاریخی، توصیفی، تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مشاهده نمونه‌های موزه‌ای صورت گرفته است. در این پژوهش نتایج مشخص می‌کند که نمونه‌های صور فلکی بر آثار فلزکاری بسیار زیاد و متنوع هستند. ولی نمونه‌های به‌کاررفته در انواع هنرها، به‌ویژه فرش به تعداد محدود استفاده ‌شده است. یافته‌های این تحقیق در راستای آشنایی بیشتر با دوره تاریخی سلجوقی، فلزکاری، مفاهیم نجوم، منطقه‌البروج و انواع ظرفیت‌های آن‌ها، همین‌طور آشنایی دانش‌آموختگان فرش در به‌کارگیری انواع نمادها و مفاهیم آسمانی بر دست‌بافتِه‌ها و ایجاد نوآوری و شکست چهارچوب‌های تکرار، واقع‌شده است.