بررسی نقوش حیوانی قالیچه‌های خواف

قالی‌بافی در شهرستان خواف قدمت دیرینه‌ای داشته و در هنرهای دستی شهرستان خواف از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. ابعاد قالیچه‌های خواف در گذشته 2 تا 2.5 متری و پشتی بوده است و امروزه تابلو فرش و قالی‌های بزرگ‌پارچه نیز به این روند تولید اضافه شده‌اند. مهم‌ترین قالیچه‌های خواف در بخش سنگان، قاسم آباد، زوزن، اسد آباد باغ بخشی، کلاته‌ها و قلعه نو بافته می‌شوند که با نقشه‌هایی چون: گل کشمیری، نقشه مرغی، سنگان بلوچی (گل بلوچی)، گل سفید، گل سوزنی، سنگانی، سماوری، گل طاووسی برروی فرش‌های تخت بافت یک پود (تمام پشمی) بافته می‌شوند. قالی‌های خواف، بیشتر، متاثر از سنت قالی باقی و نقش‌اندازی اقوام بلوچ و ساکنین عرب جنوب خراسان و ترکمن است. نقوش قالیچه‌های خواف از تنوع خوبی برخوردار است و بافت نقوش حیوانی در قالیچه‌های این منطقه از گذشته تا به امروز مرسوم بوده است. از جمله نقوش حیوانی این قالیچه‌ها آهو، خروس، قوچ، گوزن، نقوش مرغی، سگ و طاووس است. بر این اساس سوال تحقیق حاضر اینگونه تبیین می‌شود؛ چه نقوش حیوانی و با چه پیشینه تاریخی در قالیچه‌های خواف بافته می‌شود؟نتایج مشخص می‌کند، در قالی‌های خواف بویژه سنگان، عباس آباد و قاسم آباد، بافت نقوش حیوانی در قالی کاربرد فراوانی دارد به‌ویژه نقش آهویی که به‌صورت تکرارشونده و دورانی دور تا دور ترنج و گاه در دو طرف نقش درختی بافته می‌شود. شیر و اسب نیز از نقوش حیوانی هستند که در سابقه تاریخی فرشبافی ایران در صحنه‌های شکارگاه حائز اهمیت بودند. نقوش دیگری چون خروس و کپک و سگ و نقوش مرغی مربوط به آگاهای های زیبایی شناسانه زن بافنده خواف است و بخشی از محیط زندگی و طبیعت پیرامون بافنده هستند و طاووس نیز نماد زیبایی است. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، منابع کتابخانه‌ای است و تصاویر توسط نگارنده دوم از قالیچه‌های خواف و منابع کتابخانه‌ای عکسبرداری شده است.