نگاهی به فرش دست‌باف ایرانی در بازخوانی سفرنامه‌های زنان اروپایی

فرش دست‌باف با توجه به ماهیت تولید و کاربردش در فرهنگ ایران طی گذر زمان چه به صورت فیزیکی و چه فرهنگی، اقتصادی رد پای اندکی باقی گذاشته است لذا برای پژوهش در این حوزه نیاز به منابع مختلفی است. نوشته‌های سفرنامه نویسان و تاریخ‌نگاران یکی از این منابع است، که در این میان از قرن هیجدهم به بعد فرصت‌هایی نیز برای زنان جهت نوشتن سفرنامه ایجاد شد. این پژوهش نظری با بازخوانی 7 جلد از سفرنامه‌های در دسترس که نویسندگان آن زنان بوده و به ایران سفر کردند، به‌دلیل نوع نگاه و سهولت حضور این زنان در اندرونی‌ها و مناسبت‌های خصوصی و خاص (عروسی، حمام، درمان و زایمان و ...) که به عنوان امتیاز مهمی در نظرگرفته شده است، تلاش دارد به بازنمایی و چگونگی توصیف فرش و اهمیت موضوع آن با توجه به دفعات اشاره پاسخ دهد. شیوه گردآوری اطلاعات در این پژوهش مطالعه اسنادی و کتابخانه‌ای و یک تحقیق توصیفی- تحلیلی است. نتایج نشان می‌دهد که در سفرنامه‌های مورد بررسی مجموعاً 259 مرتبه به فرش به عنوان زیرانداز از جنبه‌های مختلف بافت، مواداولیه، رنگرزی و... در مراسم‌های جشن و اعیاد، مجازات، دهه محرم، هدیه و پیشکش و تجارت اشاره شده است که مادام دیولافوا و ایزابلا برد بیشترین فراوانی از این اشارات را داشتند.