بررسی و تحلیل ردپای مکتب اسلام در ساخت شهر اسلامی

ازآنجایی‌که سیمای شهرهای دنیای اسلام خود آیینه‌ای بر مظاهر تمدن اسلامی است، ازاین‌رو می‌توان مبانی نظری اسلام را در تعریف فضای شهری در سیمای آن مشاهده نمود. بنابراین در پژوهش حاضر سعی شده برای تحلیل شهر از دیدگاه اسلام و احصای ویژگی‌ها و مولفه‌های شهر اسلامی از روش توصیفی- اسنادی استفاده شود. بنابراین ابتدا نظریه‌های سه تن از متفکران مسلمان شامل ابن خلدون و فارابی از متقدمین و ابراهیم از متفکران مسلمان معاصر در این بررسی بیان‌شده است. در ادامه در قالب یک چارچوب نظری موردتوجه در اسلام، بر سه مولفه انسان (مسلمان)، فضای اجتماعی (فضای مسلمانی) و فضای کالبدی (سیمای اسلامی) شهر تاکید شده است. نتایج نشان می‌دهند مهم‌ترین مولفه‌های شهر اسلامی شامل مسجد، خانه، بازار، محله و میدان می‌باشد که این عناصر در ساختاری ترکیبی، فضای شهر اسلامی را ترسیم می‌کنند. ازاین‌رو، ظاهراً در شرایط حاضر که نظریه‌های موجود شهری با تاکید افراطی بر تمایز کاربری، با انتقاد جدی مواجه شده است، نظریه اسلامی شهر می‌تواند در حوزه نظری پیش‌قدم باشد.