شناسایی، بررسی و تحلیل ساختارهای حاکمیتی موفق و ناموفق محیط زیست در کشورهای مختلف جهان

سازمان حفاظت محیط زیست، متولی اصلی حفاظت از محیط زیست و اجرای اصل 50 قانون اساسی است. دقت در عملکرد این سازمان، نشان از عدم توفیق در اجرای کامل و موثر وظایف محوله دارد که زمینه را برای طرح موضوع اصلاح ساختاری این سازمان و یا تشکیل وزارتخانه محیط زیست فراهم نموده است. تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در صدد اصلاح ساختار تشکیلاتی برای سازمان حفاظت محیط زیست و بررسی امکان تشکیل وزارتخانه محیط زیست در نظام حقوقی ایران است. با مقایسه ساختار حاکمیتی سازمان محیط زیست ایران با کشورهای آمریکا، فرانسه، ژاپن و آلمان این نتیجه حاصل شد که اگر چه نوع و نحوه تقسیمات ساختار تشکیلاتی در همه نمودارهای سازمانی کشورهای مختلف متفاوت است ولی وجود ساختارهای تشکیلاتی گسترده در زمینه کنترل، کاهش و یا حذف انواع آلودگی ها و حفاظت از محیط زیست در آن کشورها همواره مورد توجه بوده است. درگیر بودن بخشهای متنوع در وزارتخانه های متصدی کنترل آلودگی ها و هماهنگی مناسب بین ارگانهای مختلف در راستای حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار از طریق شورای ملی و نهادهای تصمیم گیرنده، نشان از تحقق خوب مدیریت یکپارچه در ساختار مناسب متولیان حفظ محیط زیست این کشورها دارد. همچنین بررسی ها نشان داد که وجود مشکلات بنیادین حقوقی همچون نبود برنامه جامع توسعه پایدار و حفظ محیط زیست تدوین شده بر اساس سیاست های کلی نظام محیط زیست و وجود قوانین و مقررات موازی، پراکنده و قدیمی فاقد رویکردهای جامع نگر و نظام مند نسبت به مدیریت محیط زیست، مدیریت ذیل عنوان سازمان و یا وزارتخانه را تحت تاثیر قرار داده و باید ابتدا در صدد رفع آنها برآمد. با این حال به نظر می رسد با توجه به شان و جایگاه سازمانی، اجتماعی و حقوقی وزارتخانه در نظام سیاسی کشور، ساختار وزارتخانه ای محیط زیست در ایجاد و اجرای این تحولات بنیادین و رفع مشکلات موجود، توفیق بیشتری داشته باشد. به طور کلی بنابر یافته های این تحقیق از آنجا که در حال حاضر اهم ماموریتها و وظایف اصلی حاکمیتی دولت درخصوص حفاظت از محیط زیست بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست است، تغییرات ساختاری این سازمان ضروری می باشد.