ارزیابی مراتع خشک و نیمه خشک به منظور شناخت و توسعه گیاه گون، مطالعه موردی: رویشگاه زرقان (جغتای)، شمال شرق ایران

ایران با توجه به تنوع آب و هوایی، دارای تولیدات منحصربه‌فردی در ارتباط با منابع طبیعی است، یکی از مهم ترین منابع طبیعی که نقش تاثیرگذاری در اقتصاد و معیشت افراد بومی دارد محصولات فرعی مراتع است. استفاده و توسعه کشت گیاهان دارویی-صنعتی که در مراتع صورت می گیرد به یکی از مهمترین فعالیت های مرتعداران در چند سال اخیر در کشور تبدیل شده است. از سویی یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی کشور ایران، گونه های مولد کتیرا از جنس گون است که در اکثر نقاط ایران پراکنده شده اند. در این تحقیق تلاش شده است با استفاده از مطالعات پایه (فیزیوگرافی، اقلیم، پوشش گیاهی) و با کمک از داده‏های موجود و نرم افزارهای سامانه اطلاعات جغرافیایی و همچنین مطالعات میدانی به ارزیابی مراتع خشک و نیمه‏خشک به منظور ارزیابی و توسعه کشت گیاه گون پرداخته شود. نتایج مطالعات فیزیوگرافی نشان داده است که ارتفاع حداکثر و حداقل در منطقه برابر با 1960 و 1410 متر است و بیشترین فراوانی طبقات ارتفاعی مربوط به ارتفاعات 1600-1800 متر است. ارزیابی کلاس های شیب (درصد) نشان داده است 52% از مساحت منطقه در شیب 60-30 درصد قرار گرفته است. یافته‏های اقلیمی بیانگر این است که متوسط سالانه بارش در منطقه برابر با 305 میلی متر بوده و حدودا 80% آن در فصول زمستان و بهار اتفاق می افتند. مطالعات پوشش گیاهی نشان داده است که تیپ غالب در منطقه as.ve-co.er است که 41% از مساحت را به خود اختصاص داده است و اراضی دیم و آبی مساحتی حدود 15% را در بر گرفته اند. در ارتباط با خواص صنعتی این گیاه می توان به کاربرد آن در صنایع پارچه بافی، تهیه چسب، کاغذسازی، کفاشی و کاربردهای متعدد آن در صنعت داروسازی می توان اشاره نمود. از کاربردهای دارویی آن نیز می توان به تقویت اندام‌های تنفسی و پیش گیری از عفونت دستگاه تنفسی در بیماران مبتلا به برونشیت مزمن، جهت کنترل بیماری آسم و مالاری و همچنین بیماری های گوارشی و تقویت سیستم عصبی اشاره نمود. در نهایت باید ذکر نمود که 1428 هکتار از منطقه تحت رویش گیاه گون قرار گرفته است که قابلیت برداشت 9085 کیلوگرم گون در یک دوره سه ساله را می تواند داشته باشد.