جاودانگی عشق از منظر ادبیات تطبیقی و جامعه شناسی در اشعار نزار قبابی و میرزا حسین کریمی مراغه ای

عشق به زن از متعالی ترین احساس مشترک روح انسان هاست که به عنوان یکی از مضامین جاویدان شعری در ادبیات تمام ملل جهان و در همیشه ی روزگاران حضور داشته است . نمیتوان ادبیات و شعر را بدون حضور زن تصور کرد چرا که اگر این مضمون والا از شعر و ادبیات کنار گذاشته شد چیزی جز توصیف و تحلیل های صرف تاریخی و اجتماعی و سیاسی و عامیانه چیز دیگری از ادبیات بر جا نمی ماند . شاعری را نمیتوان پیدا کرد که در اشعار خود به نحوی به بحث زن نپرداخته باشد و در مورد عشق زن قلم سرایی نکرده باشد . هر چند کیفیت و کمیت پرداخت شاعران به زن و عشق او متفاوت بوده ولی در کل مقوله ی زن در هر زمان و تاریخ یکی از مباحث اصلی شعر شاعران بوده است . در این مقاله خصوصیات و ویژگی های بارز زن در اشعار نزار قبانی نامی ترین و پرنفوذ ترین شاعر معاصر عرب و میرزا حسین کریمی مراغه ای از بزرگترین شعرای معاصر ایران زمین به تصویر کشیده شده است . با بررسی تطبیقی و مقایسه ای این دو شاعر تفاوت و شباهت و کیفیت و کمیت های اشعار آن به دید افکار عمومی از سلایق مختلف گذاشته شده است . این مطالعه و مقایسه به روش تطبیقی و به شیوه اسنادی کتابخانه ای انجام شده است و شعر های این دو شاعر بزرگ ایرانی و سوری در موردعشق و زن مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و به جایگاه و خواستگاه و علل و عوامل پیدایش آن اشاره شده است .میرزا حسین کریمی مراغه ای بزرگ شاعر معاصرمی باشد. بخشی مهم از میراث شعری او را تغنیات، غزل‌ها و اشعار عاشقانه و طنز اجتماعی بر‌می‌سازد . پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی به مقایسه مضامین عاشقانه و توجه به معشوق زمینی دراشعار این دو شاعر پرداخته ابتدا به ارایه تعریفی مختصر از عشق و همچنین مختصری از زندگینامه میرزا حسین کریمی مراغه و نزار قبانی پرداخته و در ادامه مضامین مشترک در شعر دو شاعر را با ارایه نمونه‌های شعری بررسی کرده است. این پژوهش می‌نمایاند که میان دیدگاه دو شاعر نسبت به معشوق زمینی تفاوت‌ها و شباهت‌هایی وجود دارد. هر دو شاعر عشق را سرنوشتی محتوم می‌دانند و نسبت به معشوق زمینی نظری ایجابی دارند.کریمی مراغه ای و نزار قبانی از چهره های شاخص شاعران نوستالژیک ادبیات معاصرند که بنا بر ضرورت و نیاز جامعه ای که در آن زیسته اند، به سرودن اشعار عاشقانه پرداخته اند. عشق در اشعار این دو شاعر از سطح محدود عواطف دو انسان نسبت به هم فراتر رفته و به عقیده ای مستحکم برای نجات بشریت از غم و اندوه ها و ساختن مدینه فاضله بدل گشته و در حقیقت، جوهره حقیقی نجات انسان و انسانیت شده است. این دو شاعر بین وجدان و عشق فردی و جمعی خویش پیوند برقرار کرده اند که این مهم در اشعار نزار قبانی بارزتر است. از این رو، در عاشقانه هایشان از عشق به وطن، آزادی و انسانیت سخن گفته اند که نگرش رمانتیک و در عین حال، واقع گرایانه آن ها با زبان نرم و زلال شعریشان بر اثر گذاری این اشعار در بین مخاطبین می افزاید. از این رو، در عاشقانه هایشان از عشق به وطن، آزادی و انسانیت سخن گفته اند که نگرش رمانتیک و در عین حال، واقع گرایانه آن ها با زبان نرم و زلال شعریشان بر اثر گذاری این اشعار در بین مخاطبین می افزاید. تاکید اغلب شاعران بر مفهوم عشق با وجود همه ناکامی ها و سختی ها از آن روی بوده که عشق و محبت در سامان دهی جامعه آرمانی و ایجاد سلامت روانی جامعه موثر است باتوجه به این مهم این جستار در پی آن است تا با روش توصیفی تحلیلی به بررسی شاخصه های عشق در اشعار این دو شاعر پرداخته و گوشه ای از افکار و تلاش های این دو ادیب را در جهت تعالی جامعه شان بازگو کنددر ادبیات معاصر ایران و عرب در شاخه شعر غنایی، کریمی مراغه ای و نزار قبانی دو شاعر مطرح و نام آشنا به شمار می روند. عشق،کهن ترین و در عین حال، پیچیده ترین مضمون ادبیات غنایی، در شعر این دو شاعر نمودی عینی دارد .نزار قبانی،شاعر زن و شراب، نگاه سنتی و مدرن را در مورد زن و عشق با هم تلفیق کرده و تصویری جدید از معشوقه ارایه داده است، تصویری که هدف غایی آن تلطیف نگاه مردسالار جامعه عرب نسبت به زن است.زبان شعر او نیز بسیار لطیف و عام فهم است، به گونه ای که جامعه در شکل های مختلف به خوبی با آن ارتباط برقرار کرده است.در شعرمیرزا حسین کریمی مراغه ای اگر چه معشوق به اندازه شعر نزار قبانی حضور و نمود ندارد، اما آمیزش نگاه سنتی و مدرن به خوبی نمایان است.سیمین بهبهانی از یک سو پایبند به جریان شعر غنایی سنتی است.بر این اساس، در شعر او معشوق هنوز تیپیک و کلیشه ای است. از سوی دیگر، شخصیت زن به فراتر از مرزهای تن ارتقا یافته است. زبان سهل ممتنعِ کریمی مراغه ای از دیگر مواردی است که باعث شباهت ویژگی های شعر وی با نزار قبانی می گردد. این مقاله می کوشد مضامین عاشقانه را در دو اشعار شاعر تغزلی معاصر مورد مطالعه قرار دهد و ویژگی های عشق و معشوق را در آثار آن ها مقایسه کند . دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد خدابنده