تحلیل اشعار سعدی و حافظ بر اساس تیپ شخصیتی

بر اساس فرضیه‌های روانکاوی، افراد ویژگی‌های شخصیّتی خود را در آثار گوناگون نظیر نقاشی، رمان و اشعار فرافکنی می‌کنند. این منابع شامل پیامی است که درواقع علایق، نگرش و انگیزه‌های آفرینش اثر را همراه با عوامل زمینه‌ای روزگاری که فرد در آن زندگی می‌کند منعکس می‌نمایند. هدف اساسی این مطالعه، مقایسه دو تیپ‌ شخصیتی (درون‌گرایی و برونگرایی) سعدی و حافظ بر اساس محتوای اشعار این دو سخنور برجسته است. بر اساس روش تحلیل محتوا، از دو اثر منظوم دیوان حافظ و کلیات سعدی با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی منظم (10 صفحه به 10 صفحه از غزلیات حافظ و 7 صفحه به 7 صفحه از غزلیات سعدی) 44 صفحه از غزلیات هر یک از آثار انتخاب شد. از بیت به‌عنوان واحد تحلیل استفاده گردید. بدین ترتیب ابیات بیانگر ویژگی‌های شخصیّتی مبتنی بر تعریف‌های شناخته‌شده از برونگرایی و درون‌گرایی از صفحات انتخاب‌شده، استخراج و به‌صورت مقوله‌های مشخّص طبقه‌بندی و فراوانی هر مقوله تعیین شده است. درنهایت با استفاده از روش آماری این نتیجه به دست آمده است که در غزلیات سعدی تمایلات برونگرایی بیشتری در مقایسه با غزلیات حافظ وجود دارد.