بررسی هنجارگریزی نحوی درمناجات خمس عشرامام سجادعلیه السلام

هنجارگریزی عبارت است از به هم ریختن و شکستن شیوه ی رایج زبان با نگاهی هنرمندانه که به واسطه ی آن عناصر زیبایی شناختی و ادبی کلام فرصت ظهور پیدا می کنند. گاهی اوقات زبان به شکلی ماهرانه از شکل معیار و متداول خود خارج و وارد عرصه ی تازه ای می گردد. این خروج از روند عادی و رایج زبان باعث برجسته شدن واژگان و ترکیب های زبانی می شود. هر نوع انحراف از فرم خود کارزبان و ایجاد دگرگونی در ساختار نحوی جملات در صورتیکه به زیبایی آفرینی منجر شود تحت عنوان هنجارگریزی نحوی می گنجد. مناجات خمس عشر امام سجاد (ع) که یکی از نمونه های بارز فصاحت و بلاغت می باشد دارای جنبه های مختلف زیبایی ادبی از جمله هنجارگریزی نحوی در سخنان ایشان هست. پژوهش حاضر از دیدگاه هنجارگریزی نحوی و با روش توصیفی – تحلیلی در سایه سبک شناسی ساختارگرا به مناجات خمس عشر پرداخته است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که تقدیم و تاخیر هدفمند ارکان جمله با اهدافی چون تخصیص، تاکید، رعایت هماهنگی و مراعات نظم کلام؛ حذف برخی عناصر ساختاری برای نشان دادن عظمت، مذمت و برانگیختن هیجانات و تخیلات مخاطب و موارد مختلف التفات در ضمایر که باعث تغییر سبک یکنواخت متن می شود، ازپربسامدترین هنجارگریزی نحوی در مناجات خمس عشر به شمار می آید که باعث برجسته سازی متن شده و به تبع آن معانی ویژه ای را به مخاطب القا نموده است. واژه های کلیدی: مناجات خمس عشر، هنجارگریزی نحوی، فورگراندینگ، انواع حذف.