دکترین عشق بر پایه پارادایم های سعدی و خواجه نصیرالدّین طوسی (پدیدارشناسی بابِ سوم بوستان و فصلِ محبّت اخلاق ناصری)

چکیدهسعدی و خواجه نصیرالدّین طوسی از مفاخر ایرانی سدة هفتم هجری به شمار می آیند که آثارشان در شکل دهی اندیشه های پس از خویش تاثیراتِ ارزنده ای داشته است. مفاهیم «عشق و محبّت» از اصطلاحاتِ کلیدی انواعِ ادبیِ غنائی و تعلیمی ما و از موضوعات پرکاربرد و مهمِّ مورد استفاده این دو چهره است که با معانی و دیدگاه های متفاوتی مورد استفاده قرار گرفته اند؛ بنابراین نیازمندِ مقایسه و بازشناسی بر اساس پارادایم-های تشکیل دهندة آنها می باشد. در این پژوهشِ بنیادی با شیوة تحلیلی – توصیفی، نگارنده با پدیدارشناسیِ باب سوم بوستان سعدی و فصلِ محبّت اخلاق ناصریِ خواجه نصیر - که از آثارِ بزرگِ ادب تعلیمی فارسی به شمار می آیند– به ارائة نظام فکری مُبتنی بر اصولِ خاصِّ این دو چهره تحت عنوان «دکترین عشق و محبّت»، اقدام کرده است و ضمن بهره جویی از اصطلاحاتی همچون پارادایم، دکترین، پدیدارشناسی و مانیفست - که در دانش های دیگرِ انسانی پیشتر مورد استفاده بوده - سعی نموده روزنه ای جدید برای رویارویی با متونِ ادبی کلاسیک فارسی بگشاید. در سایة این نگرش، درک مفاهیم کلیدی مطروحه در این آثار برای فارسی زبانان در کوتاه ترین شکل، ممکن می شود. در مقالة حاضر پس از بیان پارادایم ها وپدیدارشناسی مفاهیمِ مرتبط، مقایسه و تطبیق دیدگاه های این دو شخصیت، شکل گرفته و نهایتاً دکترین آنها ارائه گردیده است. بدیهی است دکترین پیشنهادی، در معنایی عاریتی است و بر پایة آن، تشابهات و تفاوت های دیدگاه های این دو در خصوص موضوع مورد بحث اجمالاً تبیین گردیده است و به مهمترین عواملی که به وجود آورندة این اندیشه ها بوده نیز اشاره شده است.