معیار فَبَک در سه داستان کوتاه از هوشنگ مرادی کرمانی (چهارراه، کلاه‌ها و ابراهیم)

چکیدهپویایی و پیشرفت هر جامعه‌ای در گرو نظام تعلیم و تربیت و اثربخشی روش‌ها و رویکردهای آن است؛ از این رو اندیشمندان حوزۀ تعلیم و تربیت پیوسته در جستجو و ارائۀ الگوهای آموزشی موثرتر و متناسب با نیازهای روز جامعه بوده‌اند. برنامۀ فلسفه برای کودکان، با چنین دغدغه‌ای، در نیمۀ دوم قرن بیستم، شکل گرفت. هدف این برنامه که محصول نوآوری پروفسور متیو لیپمن در عرصۀ تعلیم و تربیت است، تبدیل نمودن کودکان به افرادی متفکر، نقاد و کاوشگر و نیز شهروندانی منطقی و بهره‌مند از قدرت استدلال و قضاوت و داوری درست می‌باشد. این برنامه اهداف خود را در قالب روایت پیاده می‌سازد؛ بدین طریق که گره‌ها و چالش‌های زندگی را در لابه‌لای متون داستانی می‌گنجاند و آن‌ها را به مخاطب کودک عرضه می‌کند تا کودکان با خواندن این متون و اندیشه و تبادل نظر پیرامون آن‌ها، بهترین و موثرترین راه‌حل‌های مواجهه با این گره‌ها و چالش‌ها در زندگی واقعی را، فرابگیرند. داستان‌های برنامۀ فبک می‌بایست از سه جنبۀ ادبی، فلسفی و روانشناختی، بسندگی و غنای لازم را داشته باشند. با نقد ادبیات داستانی کودک و نوجوان هر کشور، از منظر برنامۀ نوین فلسفه برای کودکان، می‌توان آثاری هم‌سو با این برنامه پیدا کرد و بخشی از نیاز این برنامه به متون درسی برگرفته از فرهنگ کشور مورد نظر را جبران نمود. پژوهش حاضر در راستای چنین هدفی صورت می‌گیرد. در این پژوهش که روشی توصیفی- تحلیلی دارد و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای صورت می‌گیرد، سه داستان کوتاه «چهارراه»، «کلاه‌ها» و «ابراهیم»، از مجموعه‌داستان پلوخورش هوشنگ مرادی کرمانی انتخاب و در پرتو نظریۀ فلسفه برای کودکان، بررسی شده است. یافته‌های پژوهش مبین این نکته است که داستان‌های منتخب، در هر سه محور برنامۀ فبک ظرفیت‌های چشمگیری دارند؛ اگر چه اشکالاتی نیز به آن‌ها وارد و مستلزم بازنویسی است.