تحلیل جایگاه زنان در رمان ریشه در اعماق

ابراهیم حسن‌بیگی در رمان ریشه در اعماق، دو تفکر متفاوت را به خوبی به تصویر کشیده است. گروهی پای‌بند به تعصبات قبیله‌ای و نظام مردسالارانه و گروهی دیگر در تلاش برای احقاق حق و اجرای فرهنگ انقلابی و متجدد در زندگی متحجر پیشین هستند. نمود این تعارض‌ها در منطقة بلوچستان به وضوح قابل بیان است و حسن‌بیگی به خوبی این منطقه را برگزیده است. در کتاب پیشرو با سه زن که هر کدام متناسب با عقاید و منش خود نقش متفاوتی را ایفا می‌کنند، روبرو می‌شویم. زنی مهربان و دلسوز با نام «بماه» که دوری همسرش، برای وی طاقت فرساست و حضور شاپوک در جبهه‌ها برای وی سخت می‌گذرد و سعی در منصرف کردن او از رفتن به جنگ دارد؛ از سوی دیگر مادر بماه، زنی پخته، دنیادیده و آشنا با فرهنگ شهادت که شوهر خود را نیز در این مسیر از دست داده و این غم او را صبور ساخته و به نگاهش در زندگی عمق بخشیده است. در نهایت مادر شفی که محکوم به اطاعت و تبعیت بی چون و چرا از همسر است و در مقابل، اسیر محبت مادری خود می‌باشد؛ اما شاپوک به دلیل طغیان در مقابل پدر از خانواده رانده شده است. آداب برخاسته از مردسالاری این زن را در یک کشاکش ناعادلانه قرار داده است و مادر پیوسته در زجر و فاقه زندگی را می‌گذراند.