نگاهی به مضامین نوستالژیک در ادبیات فارسی

مضامین نوستالژیک از عوامل تاثیرگذار در آثار هنری است که از دیدگاه روان شناختی، در کلام ادبی نیز مورد توجه است. آرزوها و رخدادهای فردی و تجربیات اجتماعی ناشی از محیط شاعر یا نویسنده، نقش ویژه ای در توجه خودآگاه یا ناخودآگاه او به مفاهیم نوستالژیک دارد. این پژوهش با به کارگیری شیوه ای کتایخانه ای، سعی دارد کاربرد انواع مضامین نوستالژیک در کلام ادبی را در دو دستۀ نوستالژی اجتماعی و فردی و هریک در دو شکل گذشته نگر وآینده نگر مورد بررسی قرار دهد. در مقایسۀ میزان بهره گیری شاعران و نویسندگان از انواع مفاهیم نوستالژیک؛ چنین دریافت می شود که مضامین فردی در مقایسه با مضامین اجتماعی و مضامین گذشته نگر در مقایسه با مضامین آینده نگر، سهم بسیار بیشتری در کاربرد مفاهیم نوستالژیک در کلام ادبی دارند. حسرت دوران کودکی، یاد ایام جوانی، حسرت عمر گذران، یاد عزیزان ازدست رفته، یاد ایام وصال، یادآوری اشیاء، ابزار و بناهای قدیمی، دوری از زادگاه، یادآوری سلامت ازدست رفته، فراخی نعمت گذشته و یادکرد خلوص و معنویت پیشین، تنهایی و دلتنگی، ذکر خاطرات خوب گذشته و نیز بو، عطر و رنگ خاطره انگیز از مهم ترین مضامین فردی گذشته نگر در مضامین نوستالژیک تاثیرگذار در آثار ادبی به شمار می آیند.