ساختار عروضی اشعار قائم مقام فراهانی

قائم مقام فراهانی از نویسندگان ، شاعران و رجال سیاسی برجسته دوره قاجاری است که از منطقه نخبه پرور فراهان وابسته به استان مرکزی بر خاسته است. از وی حدود سه هزار بیت بر جای مانده است که از بررسی اوزان همین سه هزار بیت ، تسلط وی بر دانش عروض پارسی و تازی نمایان می آید.وی علاوه بر شعر فارسی ابیاتی هم به عربی سروده است که در این مقاله ساختار عروضی اشعار وی در چهار بخش :بخش نخست اوزان متداول و پر کاربرد ، بخش دوم بحور کم استعمال و نامطبوع ، بخش سوم اوزان اشعار عربی و بخش چهارم اختیارات شعری ، تحلیل و بررسی شده است. وی از بیشتر بحور متداول شعر کهن فارسی بهره برده است. بحر هزج و بحر رمل در اشعار وی بسامد بالایی دارد. بیشتر بحور به کار رفته در اشعار وی از بحور خوش آهنگ و چهار رکنی که شاعران سبک عراقی نیز از آن بهره برده اند فراهم آمده است.وی در اشعار عربی، از پنج بحر ویژه شعر عرب نیز، جز بحر مدید، بهره مند بوده است. برخی از اشعار عربی را به سان شاعران سبک عراقی در بحوری سروده است که ویژه شعر فارسی است و در شعر عربی بدان صورت به کار نرفته است. مانند شیوه شاعران سبک خراسانی، گاه گاه نیز در اشعار وی اختیارات شاعری به ویژه تسکین و سکته در وزن دیده می شود. نتایج به دست آمده نیز در پایان مقاله ذکر شده است.