تحلیل مقایسه ای توصیف اسب در شعر امرءالقیس کندی و خاقانی شروانی

در شعر شاعران دورۀ جاهلی، وصف جایگاهی ویژه داشته است، به‌گونه‌ای که شاعر به تمام پدیده های اطراف خود نظر داشته و آن ها را به زیبایی تمام توصیف می کرده است. از مهم ترین موضوعات شعر آن ها وصف طبیعت شامل حیوانات ازجمله؛ اسب، شتر، گاو وحشی، شترمرغ، آهو نیز وصف بیابان بی‌آب‌وعلف و وصف جنگاوری ها و مفاخره های خود در میدان جنگ بوده است. به‌هرروی چیزی از دید شاعر دورۀ جاهلیت پنهان نمانده است. از برجسته ترین شاعران دورۀ جاهلی امرءالقیس کندی (500-540 م) است که به‌طور یقین می-توان ادعا کرد که اولین شاعر وصف پرداز است که دیگر شاعران این دوره، مقلّد وی در وصف هستند. یکی از موضوعات مهم در شعر این شاعر، توصیف اسب است که در معلقه اش 15 بیت و در دیوان وی 45 بیت را به خود اختصاص داده است. این مقاله با هدف واکاوی ویژگی های اسب در شعر امرءالقیس کندی و خاقانی شروانی (520-595 ه) به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. بررسی مقایسه-ای نتایج موضوع مورد وصف در شعر این دو شاعر مشخص کرد که: امرءالقیس به وصف ظاهر جسمانی و گاه ویژگی های درونی اسب تمایل بیشتری دارد؛ به گونه ای که گاه به آرام بودن و بیشتر اوقات به تیزپایی و سرعت آن اشاره می کند. خاقانی شروانی شاعر قرن ششم هجری که شعر او بی‌تاثیر از شعر عربی نیست و در دیوانش خود را از امرءالقیس برتر دانسته، در بسیاری از قصیده های خود که در ساختن وصف دستی قوی دارد، گوی سبقت را از هم عصران خویش ربوده است؛ وی زمانی که به مدح ممدوح می پردازد و از رشادت ها و دلاوری های وی سخن می راند، ذهن توصیفگرش حتی از اسب ممدوح غافل نیست و می داند که این اسب اوست که ممدوح را در این جنگ ها یاری می رساند و در خلال ابیات به ‌سرعت، رنگ، اعضای بدن اسب و... اشاره می کند و برای تصویرسازی در این توصیفات از اصطلاحات و افکار امرءالقیس مدد می جوید.