ایرادات و موانع رسیدگی در آیین دادرسی مدنی و تحلیل تطبیقی هر یک از آن ها

پژوهش حاضر در صدد تحلیل ماهیت ایرادهای ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی بر مبنای تقسیم بندی دفاعیات به شکلی و ماهوی است. چون دفاع در برابر دعوای خواهان به دو شیوه ی انکار اصل ادعا و به چالش کشیدن آن ( دفاع ماهوی ) و یا اعتراض به چگونگی اقامه دعوا و نقض قواعد دادرسی ( دفاع شکلی ) می تواند انجام گیرد. در مقاله حاضر، با تحلیل تطبیقی حقوق ایران در حقوق کشور فرانسه و نیز متناسب با فقه شیعه، موانع رسیدگی در آیین دادرسی مدنی مطالعه ، بررسی و مورد نقد واقع شده است. در قانون آیین دادرسی مدنی ( اعم از سابق یا فعلی ) سه شیوه ی دفاع معرفی گردیده است که عمدتاٌ به عنوان ابزارهای مهمی در دست خوانده محسوب می شود و به کمک آن ها ممکن است رای به نفع وی صادر گردد. این سه شیوه عبارتند از: 1) ایراد، 2) طرح یکی از موانع رسیدگی، 3) دفاع ماهوی. اما با وجود این، هیچ یک از مفاهیم مذکور در قانون آیین دادرسی مدنی به درستی تعریف نشده و از یکدیگر تفکیک نگردیده اند. در این پژوهش با بررسی تطبیقی در حقوق کشور فرانسه و فقه شیعه، موانع رسیدگی از ایرادات جدا شده است و در مواردی که به سبب وجود مانع، دعوا قابل طرح نیست، صدور قرار عدم استماع دعوا، پیش بینی و مورد بحث قرار گرفته است زیرا گاه با وجود مانع رسیدگی، نیازی به دفاع خوانده در ماهیت دعوا و صدور قرار رد دعوا نیست. به علاوه، در موردی که مانعی برای رسیدگی وجود دارد قرار عدم استماع صادر می شود و این قرار مادام که مانع برطرف نشده از اعتبار امر مختوم برخوردار است. از این رو، بهتر است قانونگذار این طریقه دفاعی را در حقوق کشور ما به عنوان یک روش دفاع از ایرادات مجزا کند تا بدین ترتیب از تعداد دعاوی مطرح شده در دادگاه ها به نحو بارزی کاسته شود.