اثر جهل حکمی بر مسئولیت کیفری در فقه و قانون مجازات اسلامی 1392

این مقاله به بررسی اثر جهل حکمی بر مسئولیت کیفری در فقه و قانون جدید مجازات اسلامی می پردازد. به این سوال پاسخ می دهد که، اثر جهل حکمی بر مسئولیت کیفری مرتکب در قوانین ایران در جرایم مستوجب حد، قصاص تعزیر و مجازات های بازدارنده چگونه است. در قانون مجازات اسلامی، جهل به حکم مانع مجازات نمی باشد، ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻗﯿﺪ ﻣﮕﺮ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﻋﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺭﻭﺡ ﺍﯾﻦ ﻣﺎﺩﻩ ﺑﺎ ﺍﺻﻮﻝﮐﻠﯽ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻭ ﺍﺣﮑﺎﻡ ﻗﻮﺍﻧﯿﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺭﻭﯾﻪ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﻧﺴﺦ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﺗاﺛﯿﺮ ﺟﻬﻞ ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﯾﺪ و در رابطه با جرایم مستوجب حد تاثیر عام دارد و در تمام اقسام جهل حکمی اعم از قصوری و تقصیری و اعم از جاهل ملتفت و غیر آن جاری است و در مورد جرایم مستوجب قصاص، جهل حکمی توسط قاعده درء سبب سقوط قصاص نیست، بلکه عدم اجرای قصاص می بایست توسط ادله و اصول دیگر ثابت گردد. در نهایت در جرایم موجب تعزیر و مجازات های بازدارنده، جهل به حکم رافع مجازات است به شرط آنکه جاهل، مقصر ملتفت نباشد. در این مقاله که به روش صورت توصیفی و تحلیلی می باشد نتایج تحقیق نشان می دهد که، به لحاظ ایجابی، تاثیر جهل در رفع مسئولیت کیفری، یک کار دقیق قضایی و فقه است که باید در پذیرش آن به قدر متیقن اکتفا گردد.