نمایندگی ظاهری و آثار حقوقی ناشی از آن در نظام حقوقی ایران و کامن‌لا

نمایندگی ظاهری یک مفهوم حقوقی حوزه نمایندگی و یکی از اقسام جدید و کاربردی نمایندگی هاست که در هر دو نظام حقوقی کامن لا و حقوق نوشته و در قوانین بیشتر کشورهای جهان صرف نظر از درجه پیشرفت و توسعه اقتصادی و اجتماعی و همچنین در برخی از اسناد بین المللی به آن اشاره شده است. نمایندگی ظاهری در حقیقت نهادی است که از یک سو مورد حمایت اصل انصاف و حسن نیت بوده و از سوی دیگر استقرار نظام معاملات، مستلزم آن است در حقیقت هر گاه شخص ثالث با توجه به رفتار و یا گفتار اصیل تصور کند که نماینده کاملا مجاز به انعقاد قرارداد می باشد و با اعتماد به این عقیده اقدام به انعقاد قرارداد با وی نماید، اصیل در نتیجه اقدامات نماینده در مقابل شخص ثالث متعهد خواهد شد. بدین ترتیب، گرچه نماینده در واقع فاقد اختیار بوده است اما اصیل به حکم قانون نخواهد توانست در مقابل شخص ثالث از دفاع فقدان اختیار نماینده استفاده کند و شخص ثالث از همان مقدار حمایتی برخوردار خواهد شد که اگر یک قرارداد او را در مقابل اصیلی که واقعا وجود داشت، متعهد می کرد. هر چند نهاد نمایندگی ظاهری در نظام حقوقی ایران فاقد مستند خاص قانونی است اما می توان آن را در قوانین مختلف و نیز اصول حقوقی چون قاعده ضمان غرور بدست آورد.