مطالعه جایگاه عرف در نظام های دادرسی مدنی ایران و بریتانیا

حقوق دارای منابعی همانند قانون، عرف و رویه قضایی است. این پژوهش که با روش توصیفی—تحلیلی، با استفاده از منابع دسته اول پژوهشی و با بهره گیری از رویکرد مطالعات میان-رشته ای نگاشته شده، درصدد مطالعه جایگاه عرف در نظام های دادرسی مدنی ایران و بریتانیا است. عرف به مفهوم قاعده ای است که در مکان و زمان مداومت داشته و شهروندان خود را به پاسداشت آن ملتزم می دانند. عرف پیش از قانون پدیدآمده و بدین دلیل اهمیت بسیاری در نظام های حقوقی دارد. این دانش واژه به دو دسته عرف عام و نیز عرف خاص نیز تقسیم می شود. در نظام دادرسی ایران با مطالعه بسترهای گوناگون عرف در نهادهایی چون داوری و مستثنیات دین و چهره یافته است. در نظام دادرسی بریتانیا نیز به دلیل پیوند آن با سنت کامن لا می توان دید که عرف بیش از نظام دادرسی مدنی ایران دارای جایگاه است و دادرس انگلیسی در صورتی که نتواند در هنگام رسیدگی به به پرونده ای، عنصر مشابهی را در آرای پیشین به دست آورد باید بر پایه عرف و نیز اصول کلی حقوقی رای خود را صادر کند. این پژوهش سرانجام دریافته است که با وجود تفاوت های مهم، به کارگیری عرف در نظام های دادرسی ایران و بریتانیا اشتراکات بسیاری را نیز به همراه دارد.