مطالعه بیع خون و اعضای بدن در فقه و حقوق مدنی ایران

پیشرفت های گوناگون روی داده در زندگی انسان، مباحث مهمی را در زمینه حقوق پزشکی به میان آورده است. این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از رویکرد پژوهش های میان-رشته ای نگاشته شده، درصدد است بیع خون و اعضای بدن انسان را مطالعه کند. بیع یکی از عقود معین و به مفهوم تملیک عین در برابر عوض معلوم است. در فقه اسلامی پیرامون رابطه انسان با خون و اعضای بدن خود نظریات مالکیت، امانت و سلطنت مطرح شده است. همچنین کنشگری حاکم پیرامون بیع خون و اعضای بدن شهروندان نیز در پرتو اصولی همانند مصلحت و عدم مداخله نمود میریابد. در حقوق عرفی اما حقوق پزشکی کوشیده تا با پذیرش رابطه مالکیت میان فرد و خون و اعضای بدن او، اعمالی همانند بیع این موارد را نظام مند کند. در این راستا امکان بیع اعضای رئیسه بدن وجود ندارد. بیع اعضای غیررئیسه نیز در صورتی است که بر حسب ویژگی های بایع یا دیگران زیانی به آنها نرسد. افزون بر این نهادهای مسئولیت مدنی و نیز مسئولیت کیفری در پیوند با بیع خون و اعضای بدن انسان وجود دارد. این پژوهش دریافته است که با توجه به مقتضیات حقوق پزشکی، بیع خون و اعضای بدن مجاز است و پیامدهای کیفری و مدنی(مسئولیت مدنی کنشگران گوناگون آن) مهمی را به همراه دارد.