بررسی شرایط قاضی در فقه و حقوق اسلامی ایران

ضرورت وجود قضا در جامعه بحثی است که در کتب فقهی تحت عنوان وجوب قضا مورد بررسی قرار گرفته است. مهمترین هدف اسلام در هر حوزه تحقق «عدالت» در آن زمینه است این عدالت به تناسب موضوع در قبال مشخصه‌های خاصی نمود پیدا می‌کند. عدالت قضایی هنگامی تحقق می‌یابد که همه افراد در مقابل قانون مساوی باشند و هیچ کسی از امتیاز خاص قانونی به دلیل موقعیت فردی، خانوادگی یا نژادی و امثال آن برخوردار نباشد در همین رابطه اصل یکصدو هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی که رهبر را در برابر قوانین با سایر افراد کشور مساوی اعلام می‌کند تاکیدی بر همین امر است. قضاوت و حکم کردن، در حق کسانی که صلاحیت‌ آن منصب را دارند شرعاً واجب کفایی است. البته قضاوت در زمان حضور امام معصوم (ع) وظیفه خاص امام است.قاضی در اسلام دارای شرایطی است که بدون احراز این شرایط، قضاء او هر چند صحیح و برحق می باشد ولی مشروعیت ندارد. مساله قضاء در اسلام یک منصب رفیع دینی و از شئونات حاکم و رهبر اسلامی است در رابطه با پاسداری از حقوق مردم در خط حرکت اسلامی به منظور پیشگیری از انحرافات موضعی در درون امت اسلامی امری است حیاتی، از این رو ایجاد سیستم قضایی بر پایه عدل اسلامی و متشکل از قضات عادل و آشنا به ضوابط دقیق پیش‌بینی شده است. احکام قاضی واجد شرایط اسلامی محمول به صحت و درستی است و باید طبق آن رفتار شود ولی به هر حال چون ممکن است با وجود تمام دقت‌ها بازهم در صدور حکم اشتباه رخ دهد و جبران آن لازم باشد، فقهای اسلامی تجدید نظر در حکم قاضی شرع را مجاز دانسته و نقض آن را در مواردی قبول کرده‌اند.