مسئولیت حرفه ای قضات در خصوص عدم رعایت اخلاق قراردادی در معاملات ناشی از اضطرار

اخلاق در قراردادها از دو جنبه قابل بررسی است: اول به عنوان یک منبع حقوقی که مورد استناد قاضی در صدور رای واقع گردد و دوم اینکه اخلاق قراردادی توسط هر یک از طرفین در روابط قراردادی مورد عمل قرار گیرد.یکی از مواردی که در روابط قراردادی مطرح است، عدم رعایت اخلاق قراردادی در معاملات ناشی از اضطرار است. بنا بر نظر قانون‌گذار و دکترین، هر چند که وجود شرایط اضطراری در انعقاد قرارداد، به صحت قرارداد لطمه‌ای نمی‌زند و ارزان خریدن مال مضطر طبق قانون مدنی و احکام شرعی صحیح است ولکن اخلاق و کرامت حکم می کند که خریدار به همان قیمت متعارف خرید نماید و به فرد مضطر به دیده ی طعمه نگاه نکند.به عقیده دکترین اگر از شرایط اضطراری موجود، سوء استفاده گردد و قراردادی غیر عادلانه و به دور از اخلاق قراردادی بر شخص مضطر تحمیل گردد، قرارداد موصوف، قابل حمایت نیست؛ که با توجه به سکوت قانون‌گذار در این مورد، مسئولیت حرفه ای قضات در مورد وضعیت حقوقی چنین قراردادی متفاوت است که می‌توان آن را در شش نظر خلاصه نمود:1) صحت قرارداد به طور مطلق2) صحت قرارداد با حق فسخ3) صحت قرارداد با حق تعدیل یا ابطال4) صحت قرارداد تا میزان ثمن‌المثل5) عدم نفوذ قرارداد6) بطلان قرارداددر این مقاله، وضعیت حقوقی قرارداد مبتنی بر سوء استفاده از وضعیت اضطرار طرف قرارداد، طبق اصول و قواعد حقوقی، حقوق ایران و همچنین فقه امامیه مورد بررسی قرار گرفته است.