نحوه و چگونگی اعتراض به آراء کمیسیون های ماده 100 شهرداری ها در دیوان عدالت اداری

طبق اصل یکصد و هفتاد و سوم قانون اساسی دیوان عدالت اداری به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مامورین یا واحدها یا آئین نامه های دولتی و احقاق حقوق آنها، دیوان عدالت اداری زیر نظر رئیس قوه قضائیه تاسیس می گردد. لذا امکان شکایت از آرای کمیسیون ماده صد در دیوان عدالت اداری فراهم است. این امر اصولا در آرای صادره از کمیسیون درج می گردد. صرفا طرفی که تخلف ساختمانی دارد، می تواند به رای کمیسیون نزد دیوان اعتراض نماید. بنابراین شهرداری خود نمی تواند از رای کمیسیون ماده 100 به دیوان شکایت کند. چراکه طبق رای وحدت رویه شماره 37، 38 و 39 هیات عمومی دیوان عدالت صادره در مورخه10/ 7/1368 ، با عنایت به اصل 173 قانون اساسی لفظ مردم، واحدهای دولتی را در بر نمی گیرد و باعث خروج واحدهای دولتی از شمول مردم می باشد لذا شکایات و اعتراضات واحدهای دولتی در هیچ مورد قابل طرح و رسیدگی در شعب دیوان عدالت اداری نمی باشد. اما در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، هم متخلف ساختمانی و هم شهرداری می توانند در صورتی که از رای بدوی متضرر شده باشند اعتراض نمایند. مهلت اعتراض به آرای کمیسیون ماده صد، در دیوان عدالت اداری برای اشخاص مقیم داخل کشور سه ماه و برای افراد مقیم خارج از کشور، شش ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی مرجع مذکور می باشد. رسیدگی به اعتراض به آرای کمیسیون در صورتی که رای کمیسیون مستند به مصوبات شوای شهر نباشد، یعنی اگر جهت اعتراض به رای دیوان مصوبه شورا نباشد دادخواست ابطال رای کمیسیون باید به شعب دیوان تقدیم گردد. لازم به توضیح آنکه در صورتی که رای دیوان مستند به مصوبات شورای شهر باشد، برای ابطال رای کمیسیون ابتدا باید مصوبه شورا ابطال گردد؛ که در این صورت ابتدا شکایت در هیات تخصصی و در صورت موافقت اکثریت مطلق اعضاء این هیات بر ابطال مصوبه، هیات عمومی برای تصمیم گیری تشکیل می گردد. دیوان عدالت پس از وصول شکایت که در فرم های چاپی مخصوص و به زبان فارسی و با درج مشخصات شاکی و طرف شکایت، موضوع شکایت و شرح شکایت و امضاء تنظیم کننده و بعد از پرداخت هزینه دادرسی تقدیم گردد، دیوان عدالت اداری شروع به رسیدگی می نماید. در صورت عدم تکمیل بودن دادخواست به نحو مذکور، ضمانت اجرای رد فوری یا صدور اخطار رفع نقص و ضمانت اجراهای مقرر در این خصوص وجود دارد. در صورت وجود ایراد شکلی، منجمله: ایراد عدم صلاحیت، عدم ذینفعی، عدم توجه شکایت به طرف مقابل، ایراد امر مختومه و خارج از موعد بودن، حتی قبل از ارسال دادخواست برای طرف شکایت توسط شعبه دیوان قرار رد شکایت صادر می گردد. رسیدگی در دیوان عدالت اداری بر طبق نص قانون، از نظر شکلی رسیدگی می شود. در واقع، دیوان عدالت در مورد رسیدگی به تصمیمات مرجع اختصاصی اداری؛ کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری، یک نوع رسیدگی قانونی می کند، برخلاف برخی از حقوقدانان، که از عبارت «از حیث قوانین و مقررات» فقط آیین رسیدگی شکلی را اتخاذ می کنند. رسیدگی دیوان، یک نوع رسیدگی ماهوی است؛ یعنی دیوان ورود ماهوی می کند، ولی تصمیم ماهوی صادر نمی کند؛ همان گونه که در آرای بررسی شده و ابطالی کمیسیون ماده 100 توسط دیوان عدالت اداری ، به این نتیجه رسیدیم که دیوان، تنها با رسیدگی ماهوی در کنار رسیدگی شکلی می تواند اقدام به نقض و ابطال آرای کمیسیون مذکور صادر کند.