بررسی و تحلیل ساختار نامه های امام باقر (ع)

یکی از روش‌های نظام‌مند جهت شناسایی الگوی روابط علی میان مجموعه‌ای از شاخص‌های متعدد و متنوع تحلیل ساختاری است. با وجود اینکه شخصیت امام محمد باقر(ع) نزد دانشمندان اسلام شخصیت یگانه‌ای است، ولی بسیاری از آموزه‌های امام از جمله تحلیل ساختاری نامه‌های آن حضرت بدون تحلیل باقی مانده است، به همین جهت پژوهش حاضر با هدف بررسی تحلیل ساختار نامه‌های امام نگاشته شده است، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و با توجه به منابع کتابخانه صورت گرفته است. بررسی این نامه‌ها از دو منظر ساختار بیرونی؛ مانند یعنی تعداد نامه، مقصدنامه، سیستم انتقال... و ساختار درونی از جمله؛ شروع و مقدمه آن، یادکرد از مخاطب، حجم متن نامه...صورت پذیرفته است. نتایج تحقیق نشان داده است که از امام 19 نامه به جای مانده است که از نظر ساختاربیرونی شکل و ساخت نامه‌ها حاکی از بهره بردن امام از شیوه متعارف و معمول آن زمان در نامه‌نگاری است. در ساختار درونی نیز عواملی تاثیر داشته است، از جمله اینکه به دلیل غیر رسمی‌بودن عمده نامه‌های امام (علیه‌السلام) تعبیر «من ... الی ...» که در آن زمان نامه‌های رسمی‌با آن آغاز می‌شده در نامه‌های امام (علیه‌السلام) وجود ندارد. همچنین به دلیل اینکه بسیاری از نامه‌های امام (علیه‌السلام) پاسخ به سوال بوده است و به حالت توقیع در ذیل نامه ارسال شده نگاشته شده فاقد مقدمات متعارف بوده است.