معاضدت های قضایی در حقوق بین الملل و تطبیق آن با قوانین کیفری ایران

معاضدت قضایی بعنوان عملی دو سویه و دو جانبه، مبیّن یک سلسله همکاریهایی است که دولتها در روابط متقابل خود به یکدیگر ارائه می دهند تا رسیدگی قضایی در کشور دیگر را به نحوی مرتبط با اموری که در دولت آنهاست تسهیل نمایند که در حقوق بین الملل و در قالب اسناد بین المللی، مبتنی بر معاهدات چندجانبه بین‌المللی (شامل کنوانسیون های و معاهدات بین المللی، بخصوص معاهدات متعقد میان کشورها و سازمان بین‌المللی پلیس جنائی (اینترپول) است، مبتنی بر معاهدات دو جانبه (عمدتاً در قالب معاهدات استرداد) و مبتنی بر عمل متقابل (در قالب نیابت‌های قضایی) نمود پیدا کرده است. پژوهش حاضر، با بهره‌مندی از روش کیفی که مبتنی بر گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی است، در صدد پاسخگویی به سوال اصلی پژوهش می‌باشد که حاکی از آن است، معاضدت های قضایی دارای چه جایگاهی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران می باشد؟ یافته‌های پژوهش مبیّن آن است که، بر طبق ماده 9 قانون مدنی ایران، مبنی بر اینکه، «معاهدات پذیرفته شده دارای شانی برابر قوانین داخلی داشته» و نیز بر مبنای ماده 179 قانون اجرای احکام مدنی که ارجحیت را به تعهدات بین المللی می‌دهد، معاضدتهای قضایی بین‌المللی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران از جایگاه با اهمیتی برخوردار می‌باشد؛ گواه این مدعا، وجود قوانین و مقرراتی پیرامون موضوع معاضدت‌های قضایی در سیستم حقوقی این کشور می‌باشد؛ بطوریکه، معاضدت قضایی ایران با پلیس بین المللی، در قانون استرداد مجرمین مصوب سال 1339، بخشنامه شماره 2689- 17/4/1348 وزارت دادگستری، در تبصره ماده 1 دستورالعمل مصوب قوه قضاییه در سال 1392 در خصوص استرداد مجرمین و معاضدت های قضایی بین المللی، همچنین مواد 8 و 9 این دستور العمل؛ معاضدت قضایی در قالب استرداد مجرمین، در قانون مربوط به ماموران سرحدی مصوب 1313، قانون استرداد مجرمین مصوب 1339، دستورالعمل مصوب قوه قضایی در سال 1392 در خصوص استرداد مجرمین؛ و بر مبنای قانون ماده واحده مصوب 1350، مواد 290 تا 294 قانون آئین دادرسی مدنی، قانون تعاون قضایی مصوب 1309، معاضدت قضایی ایران در قالب نیابت قضایی تصریح و مورد تاکید واقع شده است. این قوانین گویای اهتمام ایران به ضرورت و اهمیت وافر معاضدتهای بین‌المللی و تلاش در جهت تحقق آن، انعقاد قوانین مربوطه، تلاش در جهت اصلاح و بازنگری قوانین موجود و... می‌باشد.