سیر تحول نگرش به انسان از آغاز علم مدیریت تا مدیریت اسلامی

بی تردید، طی قرن گذشته، پدیده سازمان و علم مدیریت تاثیر انکارناپذیری بر روی انسان امروزی گذاشته است. انسان در موقعیتها و جایگاههای مختلف با پدیده سازمان مواجهه داشته و تحت تاثیر مکاتب مختلف مدیریت قرار گرفته است. طی این سالها نقش آفرینی انسان، در جایگاه های مدیر، کارفرما، کارگر، مشتری، مصرف کننده، ذینفع و... موجب گردیده تا نظریه پردازان علم مدیریت جنگلی از تئوریها و نظریه ها را ارائه داده و به واسطه تاثیردوگانه، بر پیچیدگی های ذاتی سازمان و مدیریت و تاثیرات متقابل آن بر انسان بیافزایند. این مقاله در صدد است تا مروری بر آنچه از مکاتب علمی مدیریت بر انسان عصر حاضر وارد شده و بعضاً در معرض نهادینگی است، داشته و با رویکردی تطبیقی، این مکاتب را با یکدیگر مقایسه نماید. جمع بندی حاصل نگاه مکاتب مختلف مدیریت و آثار آن بر انسان نشان میدهد که در مکاتب و نظریات گوناگون مدیریت و سازمان، موضوع انسان یک موضوع فرعی، دسته دوم و بالعرض بوده و محوریت با سازمان و مدیریت آن بوده است. اگر چنانچه در برهه ای از زمان بر موضوعات مرتبط با انسان در سازمان تمرکز بوجود آمده است، این تمرکز به منظور حل مسئله ها و چالشهای سازمان بوده است و اگر نظریه پردازان غربی بتوانند به راه حلی برای موضوعات مرتبط با انسان در سازمان دست یابند و مسئله سازمان را حل کنند، از موضوع انسان نیز مانند سایر مسئله های سازمان عبور خواهند کرد .