تجزیه و تحلیل ساختاری حکایات کرامات تذکره الاولیای عطار نیشابوری بر اساس نظریه پراپ

تذکره الاولیا، حاوی حکایات کراماتی است که کارهای خارق عادت اولیا را بیان می دارد. این مقاله تلاش دارد، با استفاده از روش تجزیه و تحلیل ساختارگرایی و با عنایت به روش ولادیمیر پراپ، الگوهای ساختاری حکایات کرامات تذکره الاولیا را مشخص نماید. پژوهش نشان می دهد که بیشتر حکایات کرامات این کتاب، از پانزده الگوی ساختاری تبعیت می کند و فراوان ترین الگوها مربوط به عمل متقیانه به کرامت و دعا به کرامت است. ساختار این دو الگو را بدین صورت می توان بیان داشت: صحنه آغازینی وجود دارد، قهرمان حکایت، عمل متقیانه ای انجام می دهد یا در پیشگاه حق، دعا و درخواست نیازی دارد، خویشکاری های (مجالست، گفت و گو، فرمان، روانه شدن و ... ) در این بین حادث می شود، عمل کرامت واقع می گردد، در پایان نیز اقناع است.. الگوهای ساختاری تذکره الاولیا را فقط می توان از حرکت ها؛ یعنی خویشکاری های اصلی ابتدایی و انتهایی مشخص کرد، زیرا هیچ ضرورتی وجود ندارد که همه خویشکاری ها، همانند الگوی پراپ، با نظمی خاص ذکر شود.