روشنفکر استعلایی و روشنفکر گفتگویی

تعاریف روشنفکر بسیار متنوع است و تعریف دقیقی که مورد تایید اغلب اندیشمندان باشد وجود ندارد. با توجه به نقش حیاتی روشنفکران در جامعه، پژوهشگر سعی دارد با تعریف مفهوم روشنفکر و بررسی آن در کلام اندیشمندان در این زمینه روشنگری نماید. با بررسی آراء اندیشمندان در تعریف روشنفکر تعریف جامعی به دست آمد: روشنفکر فردی است خرد گرا، با اندیشه انتقادی و صاحب فکر باز، مروج روشن اندیشی ، سعی کننده در انتقال آگاهی، مخالف تقلید و تحمیل نظر به دیگری و خواهان بلوغ جمعی. روشنفکر از زمان و مکان جامعه ای که در آن زندگی می کند آگاه است، وضع موجود را نقد می کند و حتی مفهوم خود را به چالش می کشد. دغدغه مند فرهنگ و مردم است و نیاز های معنوی دوران را بیان می کند. به آرمان های روشنگری باور دارد، استبداد ستیز، دموکراسی خواه و عدالتجو ست و اعتقاد به برابری همه انسان ها با یکدیگر دارد. این پژوهش با روش اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است. اندیشمندانی که نظریاتشان در باب روشنفکر مورد بررسی قرار گرفت شامل: کانت، گرامشی، هابرماس، مانهایم، گادامر، فوکو، ادوارد سعید، تورن، شریعتی، قانعی راد، سروش دباغ، قاضی مرادی بوده است.