بازتاب کهن‌الگوی روانشناسی در یکی از داستان‌های هوشنگ گلشیری

کهن الگو یا آرکی تایپ، افکار غریزی و مادر زادی و تمایل به رفتارهایی است که انسان‌ها طبق الگو‌های از پیش تعیین شده، انجام می‌دهند یا به تعبیری تصاویری هستند که به ناخودآگاه بشر راه یافته‌اند. این افکار و تمایلات در مذاهب، اسطوره‌ها و نوشته‌های ادبی خودنمایی می‌کنند. با بررسی مفاهیم روانشناسی در آثار ادبی، این مفاهیم به گونه‌ای عینی‌تر، برای خواننده آشکار می‌شود.در این پژوهش بازتاب کهن‌الگوهای روانشناسی در داستان « دخمه‌ای برای سمور آبی » اثر هوشنگ گلشیری، بر مبنای کهن‌الگوهایی که یونگ بعد از فروید وارد حوزۀ روانشناسی کرد؛ با روش توصیفی – تحلیلی مورد بررسی قرار می‌گیرد. کهن‌الگوهایی که یونگ به آن‌ها پرداخته در چهار دستۀ : شخصیت‌ها (زن کهن‌الگویی، پیر خردمند، قهرمان)؛ موقعیت (سفر، جستجو، عشق ناتمام، حرکت از ندانستنی به دانایی و از معصومیت به تجربه)؛ نمادهای کهن‌الگویی (آب، آتش، صحرا، رنگ‌ها و اعداد)؛ کهن‌الگوهای فردیت‌یابی( خویشتن ،سایه، پرسونا، آنیما و آنیموس) می‌گنجد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، داستان سمور آبی حاوی کهن‌الگوست؛ و در کل بر پایۀ نظریات یونگ، قابل تحلیل است همچنین کهن الگوهای مهم این داستان ، خود، آنیما، آنیموس،پرسونا، سایه و ... می‌باشد که از میان این‌ها کهن الگوی خویشتن، پرسونا و سایه مورد توجه نویسندۀ داستان بوده است.