بررسی رابطه سه نهاد خلافت، سلطنت و قومیت در دوره ملکشاه سلجوقی

دوره سلطنت ملکشاه سلجوقی در ایران یکی از دوره های مهم و قابل توجه می باشد. او با قرار گرفتن در راس قدرت می خواست تغییرات اساسی در اضلاع سلطنت، خلافت و قومیت ایجاد کند. با این هدف، سلطنت ایرانی و خلافت مورد توجه بیشتر قرار گرفت و قومیت به سویی نهاده شد. ملکشاه برای اجرای خواسته های خویش مشوق بزرگی جون وزیر خواجه نظام الملک را در کنار خویش داشت. هرچند اقدامات ملکشاه و خواجه در جهت حل تعارضات و مشکلات بین عناصر سه گانه تا حدودی اوضاع را دگرگون کرد اما آنها هیچ گاه نتوانستند به طور کامل بر امور فائق آیند و ترکان پایبند قومیت بیکار ننشستند. مساله اصلی این نوشتار بررسی و تشریح مولفه های اصلی حکومت در زمان ملکشاه و رابطه متقابل و متعارض بین آنها است؟ چنین به نظر می رسد که از 3 عنصر مهم حکومتی در دوره ملکشاه هر گاه دو ضلع به یکدیگر نزدیک می شد؛ طرف دیگر قدرت خود را از دست می داد و برای رسیدن به قدرت دوباره سعی به نزدیک شدن به قطب دیگر را می کرد و این چرخه تا پایان حکومت وجود داشت. به این ترتیب هر یک از 3 نهاد قدرت سعی داشت با کنار زدن دیگری خود را به راس هرم قدرت برساند. مقاله حاضر می کوشد تا ابعاد مختلف مناسبات، تعاملات و تعارضات بین قطب های مهم حکومتی را بررسی کند.