مکان یابی مناسب جهت استحصال آب شور بر اساس تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی دشت بجستان)

رشد روز افزون جمعیت جهان و در نتیجه نیاز بیشتر به تولیدات کشاورزی از مسائل مهمی است که امروزه بشر با آن روبرو است، دراین ارتباط محدودیت منابع آب و خاک به عنوان بستر اصلی تولیدات کشاورزی نیز مطرح بوده بطوریکه هم اکنون استفاده بهینه از منابع آب در سرلوحه فعالیت های کشورهای مختلف قرار گرفته است. منطقه مورد مطالعه دشت بجستان واقع در شمال شرقی ایران در استان خراسان رضوی و در قسمت شمال غرب و غرب دشت گناباد واقع شده است. در این مقاله با استفاده از سیستم تحلیل سلسله مراتبی و با استفاده از نظر کارشناسی به طبقات مختلف معیارها (فاصله از جاده، ضخامت آبرفت، فاصله از نمکزار، فاصله از روستا و کیفیت آبخوان) ارزشی از یک الی نه تحت عنوان سطوح برازندگی داده شد. سپس لایه های مختلف را با توجه به وزن های محاسبه شده در محیط gis9.3 با همدیگر ترکیب و مناسب ترین مکان ها جهت استحصال آب مشخص شدند. بعد از مرحله انتخاب مکان مناسب برای استخراج آب شور از منطقه، دو سناریو (بهره گیری از چاههای موجود در منطقه و حفر چاههای جدید استخراج آب شور با دبی های موردنیاز در منطقه) مورد بررسی قرار گرفت. بعد از یافتن مکان مناسب برای استحصال آب شور از منطقه و با درنظر گرفتن مقدار مورد نیاز آب شیرین مصارف شهری و صنعتی منطقه و درصد بازدهی دستگاه های آب شیرین کن، مقداری برای حجم ورودی به این دستگاه ها در نظر گرفته شد. از آنجا که حجم آب شیرین مورد تقاضا 160 لیتر بر ثانیه می باشد و با در نظر گرفتن بازدهی دستگاههای آب شیرین کن حدود 80 درصد، می توان هشت چاه با دبی 25 لیتر بر ثانیه درنظر گرفت که باتوجه به این فرضیات پارامتر شعاع تاثیر چاه (r0) برابر با 1000 متر حاصل شد و افت تقریبی هر چاه (h) حدودا 7/0 متر در سال محاسبه شد. با توجه به قرار گرفتن این حوضه در کویر نمک و با وجود منابع سطحی و زیرزمینی آب شور در مناطق کویری محدوه مطالعاتی، صنعت شیرین سازی آب یک راه حل منطقی و مطمئن برای مدیریت استفاده از این گونه آبها و نیز حل مشکل کم آبی در منطقه به شمار می آید.