تاثیر تنش کم‌آبی و مقادیر نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد پروتئین تریتیکاله

به‌منظور بررسی اثر قطع آبیاری و سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد و صفات زراعی تریتیکاله آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند اجرا گردید. در این تحقیق آبیاری به‌عنوان فاکتور اصلی در چهار سطح (آبیاری کامل، حذف آبیاری در مرحله گلدهی، حذف آبیاری در مرحله دانه‌بندی و حذف آبیاری در مرحله گلدهی و دانه‌بندی) و نیتروژن به‌عنوان فاکتور فرعی در چهار سطح (صفر، 75، 150، 225 کیلوگرم در هکتار) در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر سطوح آبیاری بر عملکرد پروتئین دانه، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک در سطح 5 درصد معنی‌دار بود. همچنین تفاوت در میزان نیتروژن مصرفی به‌طور معنی‌داری و در سطح 5 درصد صفات طول سنبله، درصد پروتئین و نیتروژن دانه، عملکرد پروتئین دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت دانه را تحت تاثیر قرار داد. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که حذف آبیاری در هر دو مرحله گلدهی و دانه‌بندی، عملکرد تریتیکاله را نسبت به تیمار آبیاری کامل به‌طور معنی دار و به میزان 33 درصد کاهش داد اما تیمارهای قطع آبیاری در مرحله گلدهی و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه تفاوت آماری معنی‌داری با تیمار آبیاری کامل نداشتند. همچنین حذف آبیاری در مرحله گلدهی، مرحله دانه‌بندی و هر دو مرحله گلدهی و دانه‌بندی، وزن هزار دانه را به‌طور معنی‌دار و به ترتیب3/6، 5/16، 4/26 درصد نسبت به آبیاری مطلوب (بدون تنش) کاهش داد. با افزایش کاربرد نیتروژن از صفر به 225 کیلوگرم در هکتار طول سنبله، درصد و عملکرد پروتئین دانه به ترتیب 9/9، 2/33 و 9/41 درصد افزایش یافت. به‌طورکلی بر اساس نتایج این تحقیق می‌توان تیمار تنش موقت کم‌آبی در یکی از مراحل گلدهی یا دانه‌بندی و کاربرد 75 کیلوگرم نیتروژن در هکتار را برای زراعت تریتیکاله در شرایط این آزمایش پیشنهاد کرد.