هم نشینی طبیعت و شهر به مثابه واکاوی معنای محیط در راستای شهر پایدار

بیان مساله: توسعه پایدار شهری که از دهه 50 میلادی در کشورهای توسعه یافته و با هدف یافتن راه حل برای مشکلات محیط زیست آغاز گردید، در سال های اخیر به ابعاد دیگری از چالش های شهرنشینی از جمله، مسائل اجتماعی و اقتصادی نیز پرداخته است. از طرفی دیگر، سابقه تاریخی کشور ایران نشان می دهد که طبیعت همواره مورد احترام و پاسداشت مردم بوده و هموراه تلاش می شده فارغ از محدودیت های جغرافیایی، به طریقی حفظ ، ابقاء و ایجاد گردد. باغ ایرانی، گونه فضای شهری است که همواره به ابعاد تاثیرگذارش در زمینه محیط زیست و تعدیل شرایط محیطی پرداخته شده و کمتر به ابعاد ناملموس آن از جمله؛ ویژگی های اجتماعی اش توجه گردیده است. با توجه به چالش هایی که شهرهای امروز در زمینه مسائل اجتماعی از جمله؛ بیگانگی و بی تفاوتی انسان نسبت به محیط که ناشی از کم رنگ شدن عناصر معنا بخش آن بوده و وی را دچار سرگشتگی، افسردگی و بیماری های متعدد روحی و روانی گردانده است، پرداختن به الگوهای بومی، از جمله باغ ایرانی وبازخوانی ارزش های ناملموس آن که برخاسته از فرهنگ و شاخصه های انسانی فضا است، می تواند به ارتقاء مولفه های اجتماعی به عنوان یکی از ارکان توسعه شهری پایدار توجه پرداختن بدان را بش از پیش آشکار سازد. هدف : هدف از این پژوهش تبیین محتوای باغ ایرانی به مثابه فضایی است که در آن به ابعاد رویکرد توسعه پایدار، به ویژه بعد اجتماعی پرداخته شده است. روش پژوهش : در این پژوهش از پارادایم پراگماتیسم و رویکرد شناختی و روان شناختی محیط بهره برده شده است. از این رو روش پژوهش؛ کیفی و از نوع استدلال قیاسی بوده که بر پایه مرور متون و اسناد کتابخانه ای، مقالات، کتب، منابع تاریخی و تصویری، و همچنین مشاهدات میدانی استوار گردیده است. یافته ها : ساختار باغ ایرانی، هویتی نظام مند است که ارزش های معنایی در آن، به مثابه عنصر تقویت کننده رابطه انسان، محیط و جامعه، مطرح می باشد. به بیانی دیگر، فضای باغ به مدد محتوای فرا کالبدی اش، مبدل به مکانی می گردد که حس تعلق، حضور، تعهد و مسولیت به مکان، در آن شکل گرفته و تا مرز فداکاری نسبت بدان گسترش می یابد. از این رو، باغ ایرانی نه فقط به عنوان طبیعت انسان ساخت تعدیل کننده شرایط محیط زیست و اقلیم ، بلکه به مثابه فضایی دارای غنای فرهنگی و تاریخی که سبب ارتقاء ویژگی های اجتماعی شهروندان می شود، حائز اهمیت است.