بررسی تاثیر کیفیت های محیط شهری بر الگوهای رفتاری افراد با تاکید بر خوانش مکان

محدوده تاریخی شهرها به واسطه کیفیت های محیطی خود در ابعاد گوناگون همواره مورد قضاوت کاربران خود قرار میگیرند. در دهه های اخیر موضوع کیفیت های محیط شهری به یک بحث تخصصی در جوامع شهری تبدیل شده است و توجه طراحان شهری به ماهیت زندگی و الگوهای رفتاری در مجموعه های ناکارآمد شهری معطوف شده است. آنچه که در مبحث کیفیت های محیط شهری اهمیت ویژه تری دارد، ادراک و خوانش فضاها در ابعاد مختلف کالبد و عملکرد از سوی کاربران فضا می باشد. روش شناسی تحقیق در این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام توصیفی- تحلیلی به همراه کاوش های میدانی است. جمع آوری اطلاعات به دو روش کتابخانه ای و مطالعه اسناد مربوط به حوزه علوم رفتاری و همجنین پیمایش میدانی با استفاده از تکنیک هایی چون مشاهده، عکس برداری، طراحی پرسشنامه و تکنیک نقشه برداری رفتاری صورت گرفته است. جهت تکمیل پرسشنامه تعداد 100 نفر به شکل تصادفی از میان ساکنین محدوده تاریخی شهر نسبت به وضعیت فعلی محدوده مورد مطالعه از منظر کیفیات محیطی و خوانایی در ابعاد مختلف کالبدی، عملکردی مورد پرسش قرار گرفته اند. با توجه به نتایج پرسشنامه مشخص گردید که میزان رضایت مندی شهروندان و کاربران از شاخص های کیفیت محیطی و خوانایی محدوده در بازه هایی از پاسخ های کم تا متوسط به صورت متغیر در جریان بوده است که نشان از وضعیت نامساعد و نامطلوب محدوده تاریخی قزوین دارد. از سوی دیگر از تحلیل الگوهای رفتاری کاربران در دو محور سپه و امام خمینی این گونه تتیجه گیری می شود که دو محور ارزیابی شده در ابعاد کالبد و عملکرد از نقاط ضعف نسبتاً بالایی به لحاظ مولفه های کیفی محیطی به ویژه از منظر خوانایی برخوردار هستند. الگوهای رفتاری غالب، شامل الگوهای رفتاری معمول و غالبا ساماندهی نشده(ناهنجار) شهروندان در فضاهای شهری این دو محور می باشد و کمتر الگوهای رفتاری برنامه ریزی شده متناسب با زمینه در برخورد با کاربری های شاخص محدوده به چشم میخورد که میتوان ریشه آن را در عدم خوانش فضاهای شهری محدوده تاریخی از منظر کالبد و عملکرد و در عین حال عدم ساماندهی کیفیت های محیطی محدوده در ایجاد الگوهای رفتاری متناسب با محیط دانست. لذا در پایان با هدف اصلاح کیفیت های محیطی و افزایش خوانش فضاهای شهری پیشنهاداتی جهت افزایش تمایز کالبدی- عملکردی محدوده به ویژه در دو محور سپه و امام خمینی ارائه شدند.