مدل مفهومی زیبایی شناسی مبتنی بر ادراک و ارزیابی محیط

باتوجه به این امر که هر نوع مداخله در محیط، در جهت رفع نیازها و تامین محیطی بهتر برای افراد است، داشتن معیاری برای طراحی مناسب ویژگی های محیط براساس ارزیابی کاربران ضروری می نماید. براین اساس هدف پژوهش، ارائه مدلی مفهومی زیبایی-شناسی مبتنی بر ادراک و ارزیابی افراد بود. در این راستا از روش تحلیل محتوای اسناد و منابع مرتبط با موضوع پژوهش استفاده شد. مدل-ها و تئوری های مختلف در زمینه زیبایی شناسی و ادراک و ارزیابی محیط و همچنین ویژگی های مختلف محیط بررسی شدند. مطالعات نشان دادند که می توان ویژگی های محیط را به سه دسته روان شناختی، سازمانی و معنایی تقسیم نمود. ویژگی های روان شناختی کیفیت-های فرمی اشیاء مانند شدت، اندازه و رنگ یا ویژگی هایی که می توانند کمی شوند، هستند. ویژگی های سازمانی هم آنچه که دیده می-شود و هم چرایی ترجیح الگوهای خاص را توضیح می دهد. ویژگی های معنایی به تعبیری ذهنی هستند؛ بنابراین ویژگی اشیاء نیستند، بلکه ویژگی هایی که انسان درک می کنند را دارند. از میان مدل های مطروحه، مدل ردیس تمام مراحل فرآیند شناختی از ادراک تا شناخت را با توجه به ویژگی های محرک و مشاهده کننده درنظرگرفته است و همچنین هر دونوع زیبایی شناسی بیولوژیکی، جهانی و فردی و متنوع را توضیح داده است. در راستای هدف پژوهش، این مدل با افزودن ویژگی های روان شناختی، سازمانی و معنایی محیط تکمیل گردید. مدل مفهومی پیشنهادی می تواند ویژگی های مطلوب و نامطلوب محیط را به تفکیک روان شناختی، سازمانی و معنایی مشخص سازد و بدین ترتیب به طراحان و برنامه ریزان شهری در ارائه طرح های مناسب برای محیط های مختلف یاری رساند.