چالش‌ها و فرصت‌های آموزش ‌مجازی دانشگاه فرهنگیان در دوران کرونا

پیشرفت‌های علمی و تجربه‌های زیستی حدود 87 میلیارد انسان، در مقابل قدرت ویروس کووید 19، به‌زانو درآمده است (تورانی، 1399). از آغاز تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها برای کمک به حذف بیماری covid-19، دغدغۀ تدوین و اجرای برنامه‌های تحصیلی برای تداوم آموزش‌ها در شرایط قرنطینۀ خانگی بزرگ‌ترین چالش نظام‌های آموزشی شده؛ و حتی سازمان بهداشت جهانی و یونیسف هم به تکاپو برای تدوین برنامه درسی، دستورالعمل‌ها و راهنماهای آموزشی شده‌اند (فتحی، کردنوقانی، یعقوبی و رشید، 1398). به دلیل مسری بودن بیماری کرونا، 194 کشور به‌اجبار تغییراتی در آموزش عالی خود ایجاد کرده‌ (السوفی و همکاران ، 2020) و اکثر دانشگاه‌ها در سراسر جهان از آموزش ‌حضوری به آموزش الکترونیکی روی آورده‌اند (رضایی، 1399). تجربهها نشان داده که نظام‌های آموزشی‌ باید تغییرات ساختاری و دیجیتالی را فراگیر کنند، ازاین‌رو در شرایط بحران کرونا و تعطیلی طولانی‌مدت دانشگاه‌ها، انجام آموزش‌های‌ مجازی بیش‌از‌پیش ضرورت دارد (سلیمی، فردین، 1399). طبق بیانیه‌ی سازمان بهداشت جهانی هم آموزش از راه دور: رادیو، پادکست، تلویزیون و آموزش برخط از بهترین راه‌های ادامه آموزش است (بندر ، 2020). در شرایط کنونی، آموزش برخط دسترسی بسیاری از فراگیران به آموزش؛ و فرصت جدیدی برای معلمان، دانشجویان، استادان، برنامه‌ریزان آموزشی و موسسات آموزشی فراهم ‌آورده که در سال‌های پیشرو این میزان افزایش خواهد یافت (مایداس، بورنه و باکسیج ، 2009). یافته‌های بررسی تاثیر آموزش بهداشت با آموزش گسترده برخط ، نشان داد که روش آموزش مجازی علاوه بر تاثیر مفید بر بهداشت، کاهش هزینه‌ها، آموزش کامل و افزایش دسترسی کاربران به محتوا را همراه داشته است (لیاناگاناواردانه و آبوشادی، 2018). نتایج تحقیق صالحی‌نژاد، درتاج، سیف و فرخی (1398) نشان داد که آموزش مبتنی بر نرم‌افزار، ساخت نقشۀ ذهنی برای ارتقای عملکردهای شناختی ازجمله سرعت پردازش اطلاعات دانش‌آموزان موثر است. نتیجه پژوهش شریفی، فتحآبادی، شکری و پاک‌دامن (1398) نشان داد که آموزش الکترونیکی می‌تواند جایگزین مناسبی برای آموزش حضوری باشد.البته باید در نظر داشت که تدریس به‌صورت مجازی مشکلاتی ازجمله ناآشنایی با فناوری جدید برای معلمان، استادان و مراکز آموزشی (ماگیو، دالی، پرات و تاره ، 2018) و چالش‌هایی ناشناخته برای آموزش عالی داشته است (ال بالاس و همکاران ، 2020). برای مثال؛ دانشجویان را از برخی آموزش‌های حضوری و تجربیات بسیار مهم محروم کرده است (سونال چاندرتری ، 2020). درعین‌حال شرایط جدید، فرصت‌هایی را پیش‌روی دانشگاه‌ها، ازجمله: استفاده از فناوری‌های جدید در یادگیری و آموزش (گاور و همکاران ، 2020)، آگاهی مسئولین امر از اهمیت یادگیری الکترونیکی و تلاش در جهت بهبود زیرساخت‌های آموزش ‌مجازی‌ قرار داده است (تقی‌زاده، حاجی، محمدی‌مهر، 1399).در ایران نیز با گسترش پاندمی کرونا تمامی دانشگاه‌ها و همچنین دانشگاه فرهنگیان، کلاس‌های آموزش خود را به بستر آموزش ‌مجازی و آموزش از طریق شبکه‌های اجتماعی انتقال دادند. ابتدا این آموزش‌ها به‌صورت نامنظم ارائه می‌شدند، اما به‌مرور دانشگاه، ملزم به استفاده از بسترهایی مانند http://lms1.cfu.ac.ir به‌عنوان سامانه متمرکز آموزشی شد.ازآنجاکه شناخت هر چه بیشتر چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌آمده برای دانشگاه‌ها در دوران کرونا، به‌عنوان پشتوانه‌ای برای شکوفایی آموزش محسوب می‌شود، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی چالش‌ها و فرصت‌های آموزش ‌مجازی دانشگاه فرهنگیان صورت گرفته تا راهکارهایی عملیاتی و کاربردی در این زمینه به‌منظور اعتلای برنامه درسی ارائه گردد؛ بنابراین سوالات اصلی این پژوهش عبارت‌اند از:1- چالش‌های آموزش‌ مجازی دانشگاه‌ فرهنگیان در دوران کرونا کدامند؟2- فرصت‌های آموزش ‌مجازی دانشگاه فرهنگیان در دوران کرونا کدامند؟