بررسی تجربه زیسته دبیران از تاب‌آوری اخلاقی در دوره شیوع ویروس کرونا (کووید 19) در دبیرستان‌های شهرستان شوشتر

نظام ارزشی و اخلاقی در هر جامعه یکی از عناصر تداوم و انسجام آن به‌حساب می‌آید که پشتوانه قانون‌ها و سنت‌های نیک است. کنش اخلاقیِ افرادِ یک جامعه حاصل و وابسته عوامل متفاوتی می‌تواند باشد. در یک محیط اجتماعی، خانواده، همسالان، نظام تربیتی به‌صورت اعم و نظام تربیت رسمی به‌صورت اخص، همگی بر رشد و تحول اخلاقی افراد آن جامعه تاثیرگذار خواهند بود. در این میان مدرسه یکی از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی و از اصلی‌ترین ارکان تعلیم و تربیت به‌حساب می‌آید که به دنبال تربیت و پرورش افراد از جنبه‌ها و ابعاد دینى، اخلاقى، علمى، آموزشى، اجتماعى و کشف استعدادها و هدایت رشد متوازن روحى و معنوى و جسمانى ایشان می‌باشد. در این زمینه معلم به‌عنوان فردی که بیشترین تعاملات را با دانش‌آموزان در محیط مدرسه دارد دارای نقش مهم و کلیدی می‌باشد. آموزش بیش از آنکه شیوه مند و فنی باشد، وابسته به اخلاق و ژرف‌اندیشی اخلاقی در نظر گرفته‌شده (اسدی و بلندهمتان، 1397). معلمان در تعامل با دانش‌آموزان دائماً در حال تصمیم‌گیری و کنش‌های اخلاقی هستند به‌نحوی‌که با ترجیح دادنِ برخی ارزش‌ها، باورها، اندیشه‌ها و اعمال بر برخی دیگر، در محدوده اخلاقیات دست به تصمیم‌گیری و عمل می‌زنند که ناگزیر چالش‌ها و موقعیت‌های دشوار اخلاقی را در قبال خود و دانش‌آموزان، تجربه می‌کنند. نقض اصول و مسئولیت‌های اخلاقی و تجربه شرایط دشوار در بافت آموزشی و کلاس درس در تعاملاتِ معلم و دانش‌آموزان، زمینه بسیار قوی برای ایجاد استرس و پریشانی‌های اخلاقی را فراهم می‌نماید.در شرایط حاضر، جهان با همه‌گیری ویروس کرونا مواجه بوده که این امر تعلیم و تربیت را نیز تحت تاثیر قرار داده است؛ چنانکه بسیاری از کلاس‌های درس و روابط نزدیک و متقابل دانش‌آموزان با معلمان و اعضای مدرسه جای خود را به تدریس مجازی و از راه دور داده است. زندگی در این زمان برای معلمان، والدین و دانش‌آموزان با چالش‌های فراوانی برقرار خواهد بود. بازگشت به مدرسه گامی مهم و امیدبخش است اما در این زمان معلمان به‌عنوان پرچم‌داران تعلیم و تربیت در محیط‌های آموزش رسمی، در حال تجربه شرایط و مسائل متفاوتی در رابطه با حمایت و مراقبت از دانش‌آموزان خود هستند.به همین رو با نظر به اینکه تاب‌آوری اخلاقی به‌عنوان رویکردی جایگزین به‌جای پرداختن به موقعیت‌های دشوار اخلاقی از منظری منفی و عاملی کاملاً ناسازگار و تهدیدکننده، این موقعیت‌ها را به‌عنوان فرصتی برای رشد و توانمندسازی افراد در مواجهه با بحران و دشواری‌ها و مسیری برای شکل‌گیری خود در نظر گرفته است (راشتون و همکاران ؛ 2016) در تعاملات معلم و دانش‌آموزان دارای اهمیت می‌باشد.در این راستا پژوهش حاضر می‌کوشد تجارب زیستۀ دبیران از مواجهه با اخلاقیات در آموزش مجازی و به‌ویژه در امر آموزش و اعتلای سطح تاب‌آوری اخلاقی دانش‌آموزان متوسطۀ اول را مورد شناسایی و تبیین قرار دهد. پژوهشگر امیدوار است نتایج این پژوهش مسیری برای پالایش و فهم بهتر مفهوم تاب‌آوری اخلاقی و زمینه‌ای برای ارائه راهکارهای صحیح آموزش، تسهیل گری و ارتقایِ تاب‌آوری اخلاقی دانش‌آموزان توسط معلمان، تربیت‌معلمان و آگاهی بخشی به والدین به هنگام برخورد با موقعیت‌های دشوار و ناگواری‌های اخلاقی شود.