مدل پیشنهادی برنامه درسی در نظام آموزش مهارتی و حرفه‌ای در علوم پزشکی

علیرغم تجربه طولانی ایران در برگزاری آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و گام‌هایی که در سال‌های اخیر در شناساندن و معرفی اهمیت نقش آموزش‌های مهارتی برداشته شده است اما باید اعتراف کرد این تلاش‌ها به‌هیچ‌عنوان کافی نبوده است. شیوه‌های نامناسب و منسوخ آموزش در حوزه مهارتی در مقایسه با سایر کشورها، حکایت از فاصله زیاد ما با استانداردهای جهانی این بازار دارد. آموزش مهارتی و حرفه‌ای تنها در مواردی مفید است که آموزش‌هایی که ارائه می‌دهد نیازهای بازار را برآورده کند. انعکاس نیازهای بازار کار در برنامه آموزشی مهارتی و حرفه‌ای، برای نظام آموزشی یک جامعه که قصد توسعه و بالندگی ملی را دارد یک ضرورت انکارناپذیر است (1).انسجام، یکپارچگی، تناسب و پیوستگی بین آموزش‌های رسمی و غیررسمی در ارتقای مهارت‌آموزی جوامع نقش بسیار ارزنده‌ای دارد. درحالی‌که نتایج مطالعات در ایران نشان‌دهنده عدم توفیق در این امر مهم است. به‌هرحال با گذشت بیش از یک ربع قرن از روند برنامه‌ریزی، سیستم آموزش‌وپرورش در آموزش فنی و حرفه‌ای هیچ برنامه آموزشی جامعی ندارد که بتواند متناسب با برنامه‌ریزی نیروی انسانی باشد و تاکنون هیچ هدف مناسب و مشخصی را بررسی نکرده است و تلاش‌ها بیشتر در توسعه کمیت و نه کیفیت بوده است. با مروری بر سیستم‌های آموزشی سراسر دنیا، کشورهایی که دارای یک سیستم فنی و حرفه‌ای قدرتمند و دقیق هستند از وضعیت رفاهی بالاتری برخوردار هستند و این نشان می‌دهد که وضعیت آموزش فنی و حرفه‌ای در کشور ما متزلزل و بی‌کیفیت است (2).در این میان عدم یکپارچگی بین وزارت علوم و وزارت بهداشت در موضوع آموزش مهارتی باعث شده است که برخلاف سایر کشورهای دنیا، آموزش مهارتی در علوم پزشکی در مسیری منفک و از سال 1397 آغاز گردد.وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به‌عنوان یکی از گسترده‌ترین سازمان‌های مسئول در قبال سلامت جامعه، از خیل عظیمی از کارکنان در رده‌های مختلف شغلی برخوردار است که وظایف و نقش‌های متعددی بر عهده دارند ولی نتایج مطالعات مختلف نشان‌دهنده این است که بین توان بالقوه کارکنان دانش‌آموخته سیستم‌های سلامت و عملکرد کنونی آن‌ها فاصله زیادی وجود دارد (3).نتایج مطالعات نشان داده است که اعتقاد دانش‌آموختگان علوم پزشکی بر این است که آموزش‌های رسمی و تحصیل در طول دوره دانشگاه، نمی‌تواند به‌طور کامل مهارت‌های موردنیاز بازار کار را به آن‌ها آموزش دهد و دوره‌های توسعه مداوم حرفه‌ای نیز بااینکه رشدی سریع‌تر از آموزش آکادمیک نشان می‌دهند، به دلیل محدودیت‌های منابع، زمان، پوشش نیازها و ... خیلی نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای آنان باشد. در سراسر دنیا نیز شواهد کمی وجود دارد که آموزش رسمی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم پزشکی، توانسته باشد دانش، نگرش و مهارت آن‌ها را کاملاً تامین نماید و اغلب نتایج مطالعات نشان‌دهنده فقدان دانش و مهارت بین کلینیسین‌ها و مدیران می‌باشد که خود، مانع مهمی برای دستیابی به ارتقای کیفیت در سیستم ارائه خدمات می‌باشد (4).راه چاره برای این مسئله داشتن برنامه‌های آموزش مهارتی در راستای نیاز افراد می‌باشد چراکه آموزش‌های آکادمیک معمولاً مبتنی بر نیاز نبوده و معمولاً بین عرضه و تقاضا، گپ وجود دارد. برگزاری دوره‌های آموزش مهارتی می‌تواند مانند یک پل، این فاصله را از بین ببرد (5). لذا با توجه به نوپا بودن مرکز ملی آموزش مهارتی و حرفه‌ای علوم پزشکی ایران، انجام یک گستره پژوهی بر برنامه‌های درسی موجود در آموزش مهارتی سراسر دنیا می‌تواند به این سوال پاسخ دهد که:بهترین و مناسب‌ترین برنامه آموزشی برای آموزش مهارتی و حرفه‌ای در علوم پزشکی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟