تدوین راهنمای عمل برنامه درسی و آموزش تلفیقی، به‌منظور توانمندسازی معلمان ابتدایی در آموزش مجازی عصر کرونا

به دنبال، همه‌گیری بیماری کرونا، بحرانی جهانی آغاز شد که همه جوانب زندگی را تحت تاثیر خود قرار داد. آموزش‌وپرورش نیز همچون سایر حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی دستخوش تغییر و تحول جدی گشت و ناگزیر به شکل مجازی به فعالیت خود ادامه داد. با مجازی شدن آموزش، تغییرات زیادی در عناصر برنامه درسی و فرآیند یاددهی – یادگیری پدید آمد. در آموزش‌وپرورش ایران، آموزشهای مجازی دانش‌آموزان، تحت شبکه آموزشی دانش‌آموزان (شاد) طراحی و اجرا شد. در شبکه آموزشی شاد دانش‌آموزان وارد کلاس مجازی می‌شوند و معلم در همان زمان مطابق با برنامه کلاسی حضور دارد و فرایند یاددهی- یادگیری را دنبال می‌کند (عباسی، حجازی و حکیم زاده، 1399). محتوای اصلی آموزش در شبکه شاد تدریس کتاب درسی توسط معلم است. بااین وجود، معلم در انتخاب محتوای مناسب در کنار محتوای برنامه درسی رسمی (کتابهای درسی) آزاد است. از طرفی دیگر، زمان آموزش در سامانه شاد محدود است و معلم باید با استفاده از تجربه، خلاقیت و هنر خود به تدریس تمام مباحث اصلی بپردازد. ازاین‌رو، کاربرد رویکردی مناسب در برنامه درسی و آموزش بسیار ضروری می‌نماید. شیوه‌ای که در آن، بتوان محتوای دروس مختلف را در ارتباط با هم تدریس نمود و از زمان وقت دانش‌آموزان به نحو مناسب برای ایجاد درک و معنای بیشتر و عمیق‌تر استفاده نمود.بدین ترتیب، مسئله پژوهش، محدودیت زمان آموزش و تدریس در آموزش مجازی در دوره کرونا و پوشش دادن به حجم زیاد محتوای درسی در پایه‌های مختلف تحصیلی است.تلفیق برنامه درسی، ارتباط دادن و درهم آمیختن محتوای برنامه درسی (مفهومی و مهارتی) به‌منظور انسجام تجربیات یادگیرندگان است (احمدی، 1390). برنامه درسی و آموزش تلفیقی، رویکردی متفاوت با شیوه سنتی طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه درسی است که عمدتاً به دلیل کاستی‌های برنامه درسی موضوع مجزا، معلم محور و مبتنی بر کتاب درسی رایج ونیز، به سبب مزایا و ویژگی‌های مثبت آن از سوی نظام‌های آموزشی پیشرفته، برنامه ریزان درسی، پژوهشگران و معلم‌های خلاق و فکور مورد اقبال قرار گرفته است؛ اما رویکرد تلفیقی در طراحی برنامه‌های درسی ایران چندان موردتوجه واقع نشده است و برنامه درسی رسمی و قصد شده به شکل دیسیپلین محور و موضوع مجزا است. ازاین‌رو، چنانچه برنامه درسی و آموزش تلفیقی از سطح برنامه درسی رسمی و کلان به سطح برنامه درسی اجرایی و خرد گرایش پیدا کند و توسط معلم به منصه ظهور برسد، معلم در اجرای برنامه درسی مسئولیت بیشتری خواهد داشت تا از طریق آموزش خود به این مهم بپردازد. لیکن، معلم‌ها کمتر با تلفیق برنامه درسی آشنا بوده و در اجرای آن با ابهام و مشکل روبه‌رو هستند (احمدی، رجبی و محسنی، 1400). ازجمله چالش‌های برنامه درسی تلفیقی دشواری طراحی و اجرای آن است.در این راستا، پژوهش حاضر، به‌منظور ارائه راهکارهای عملی تدوین و اجرای برنامه درسی و آموزش تلفیقی به معلم‌های دوره ابتدایی ضرورت می‌یابد و نتایج آن برای مسئولین و دست‌اندرکاران آموزش‌وپرورش، برنامه ریزان درسی، معلمان و پژوهشگران مورداستفاده و مفید است. این پژوهش، ازنظر هدف، کاربردی و به روش توصیفی- تحلیلی انجام شد. نگارنده در جهت اجرای این مهم، پایان‌نامه‌های دانشجویان کارشناسی ارشد برنامه درسی دانشگاه الزهرا که به‌عنوان معلم در دوره ابتدایی شاغل بوده و دارای تجربه تدریس بودند در این مسیر هدایت نمود. سوال‌های پژوهش به‌قرار ذیل در پایه‌های تحصیلی موردنظر طراحی گردید:1-اهداف برنامه درسی پایه‌های (اول تا ششم) دوره ابتدایی کدام است؟2-مفاهیم محتوای برنامه درسی پایه‌های (اول تا ششم) ابتدایی کدام است؟3-مهارت‌های محتوای برنامه درسی پایه‌های (اول تا ششم) ابتدایی کدام است؟4-مضامین تلفیقی برنامه درسی پایه‌های (اول تا ششم) ابتدایی کدام است؟5-راهنمای عمل تلفیق برنامه درسی پایه‌های (اول تا ششم) ابتدایی چگونه است؟