مطالعات اجتماعی مجازی؛ درسی تمام ساحتی

وقتی اولین بار خبر تعطیلی مدارس در زمستان دو سال گذشته اعلام شد، اکثر دانش‌آموزان خوشحال بودند؛ اما نمی‌دانستند این «تعطیلی» با هر چیزی که پیش‌ازاین به‌عنوان تعطیلی برایش شادی کرده‌ بودند، فرق دارد. حالا بعد از ماه‌ها خانه‌نشینی، پاندمی دیگر برای آن‌ها یک اتفاق نیست، بلکه بخش ماندگاری از تجربۀ زندگی‌شان است.بروز بیماری نوظهور کووید 19 (معروف به ویروس مسری کرونا) در سال اخیر موجب تاثیرگذاری عمیقی در ابعاد مختلف زندگی مردم جهان شده است. در جهت حفظ سلامتی دانش‌آموزان و معلمان، مدارس، مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها در اکثر نقاط جهان به‌طور اجتناب‌ناپذیری تعطیل شدند و با تداوم این جریان، نحوه آموزش و فرآیند یاددهی- یادگیری وارد مرحله‌ای جدید و آموزش مجازی به‌صورت یک نیاز اساسی مطرح شد.از سوی دیگر دانش‌آموزان امروز در دنیایی بزرگ می‌شوند که ازنظر فناوری بسیار متفاوت از زمان تحصیل والدین و اجداد آنان است. برای آنکه آنان آماده زندگی آینده شوند، فناوری باید جزء جدایی‌ناپذیر از کلاس و مدرسه باشد. (سانتراک،464:1394) با توجه به تاثیرگذاری این فناوری‌ها در شیوه‌های یاددهی یادگیری؛ تغییر نقش معلمان، ضروری است تا ایشان به شناسایی و ارتقای مهارت‌های خود در زمینه‌های کاربرد فناوری‌های نوین نظیر (فناوری اطلاعات و ارتباطات ) بپردازند، چراکه نقش فناوری‌های ارتباطی در چرخه یادگیری الکترونیک، بسیار مهم است. در این ایام وزارت خانه آموزش‌وپرورش جهت تسهیل فرایند 'یاددهی و یادگیری ' در شرایط بحرانی شیوع ویروس کرونا با تدبیر، به کمک کارشناسان فنی همراه اول، 'شبکه آموزشی دانش‌آموزی 'شاد ' را راه‌اندازی کرد؛ که قابلیت‌ها و ظرفیت‌های قابل‌توجهی نسبت به سایر پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی دارد و متناسب با ارزش‌ها و باورهای جامعه است. (بیرقی فرد،64:1399) بنابراین در نگاه کلی و ساختاری، بستری مناسب جهت فرآیند آموزش مجازی است اما با تاملی بیشتر و در نگاه محتوایی، نحوه این آموزش با تاکید بر ابزارها و قابلیت‌های این برنامه مهم می‌نماید؛ چراکه با توجه به اهمیت هدف سند تحول بنیادین مبنی بر ترسیم ایرانی توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه با هویتی ایرانی- اسلامی، می‌بایست محتواها و آموزش‌ها در بستر فضای مجازی هم بر پایه ساحت‌های شش‌گانه و اهداف برنامه درسی ملی دنبال شود.مقاله حاضر با هدف بررسی چگونگی آموزش مجازی درس مطالعات اجتماعی دوره متوسطه اول و پیوند آن با ساحت‌های سند تحول بنیادین با روش تحلیل اسنادی به رویکردهای این درس، در برنامه درسی ملی می‌پردازد. نمونه مصداقی این مطالعه در جدولی که حاصل تطبیق این پیوندهاست، آمده است.