اقدامات خود مراقبتی و رفتارهای بهداشتی در مدارس ایران از گذشته تاکنون

جریان تربیت رسمی و عمومی برحسب شئونات مختلف حیات طیبه دارای شش ساحت، تربیت اعتقادی-عبادی و اخلاقی، تربیت اجتماعی و سیاسی، تربیت زیستی و بدنی، تربیت زیبایی‌شناختی و هنری، تربیت اقتصادی و حرفه‌ای و تربیت علمی و فناورانه است. تمام این ساحت‌ها جهت تحقق هدف کلی تربیت، یعنی تحقق حیات طیبه باید در نظر گرفته شوند و زمینه‌های لازم برای تحقق آن‌ها فراهم گردد (وزارت آموزش‌وپرورش،1390). ساحت تربیت زیستی و بدنی با حفظ و ارتقای سلامت و رعایت بهداشت جسمی و روانی متربیان در قبال خود و دیگران، تقویت قوای جسمی و روانی، مبارزه با عوامل ضعف و بیماری، حفاظت از محیط‌زیست و احترام به طبیعت مرتبط است (وزارت آموزش‌وپرورش، 1390، ص 305). سلامت یکی از نعمت‌هایی است که خداوند به انسان ارزانی داشته و انسان برای حفظ آن باید تلاش کند (ایزدی و همکاران،1389) و محافظت از بدن در برابر آسیب‌ها، تقویت جسمانی و حفظ سلامت، تکلیف دینی و الهی است. تمامی کشورها در راستای دستیابی به سلامت، به همه گروه‌های مختلف جامعه توجه می‌کنند. از میان این گروه‌ها، دانش‌آموزان از اهمیت خاصی برخوردارند، زیرا آن‌ها آینده‌سازان جامعه هستند و یکی از منابع انسانی هر جامعه را تشکیل می‌دهند. آن‌ها همچنین در ارتقای سلامت و انتقال مفاهیم آن به دیگران نقش ویژه‌ای دارند (مطلق و همکاران،1390). در قانون اساسی ایران نیز، سلامت به‌عنوان حق هر ایرانی مطرح شده است (قانون اساسی، مصوب،1368، اصل 29) که در دوران تحصیل مهارت‌های مربوط به آن باید در اختیار دانش‌آموزان قرار گیرد (عظیمی و همکاران، 1396)؛ بنابراین از ظرفیت‌های مدارس برای آموزش آن به دانش‌آموزان می‌توان بهره جست. سازمان آموزش‌وپرورش یکی از نهادهایی است که در اشاعه بهداشت و ارتقای سلامت جامعه نقش بسیار مهمی را بر عهده دارد؛ این‌ یک واقعیت جهانی و انکارناپذیر است که بهداشت و آموزش دو امر جدایی‌ناپذیرند و مدارس می‌توانند محیطی ایجاد نمایند که ضمن بهبود سلامت جامعه، خدمات آموزشی ارائه دهند (سازمان بهداشت جهانی، ص 108). باید دقت نمود که رشد عادات بهداشتی در طی سنین مدرسه دارای اهمیت بالایی است چراکه فروید معتقد است که اساس شکل‌گیری شخصیت انسان در اولین سال‌های زندگی پی‌ریزی می‌شود، اگرچه اتفاقات بعدی زندگی تا حدودی رفتار فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما نمی‌تواند تاثیرات گذشته را به‌طور کامل از بین ببرد (کدیور،1392)؛ هم‌چنین نقطه آغاز توجه و رشد احساس مسئولیت افراد در حوزه سلامت و مولفه‌های بهداشتی، مقطع دبستان و دوران کودکی است (بلکا ،2008). در شرایط کنونی گرفتاری در بحران کرونا، لزوم آموزش‌های بهداشتی مدرسه قبل از این بحران و احتمالاً بحران‌های آینده، بیش‌ازپیش احساس می‌شود، از همین سو در این پژوهش به دنبال بررسی اقدامات خود مراقبتی و بهداشتی مدارس ایران از گذشته تاکنون هستیم.با توجه به بحران کنونی کرونا، بحران‌های پیشین و احتمال بحران‌های آینده، اقدامات خود مراقبتی و بهداشتی در مدارس ایران، از بدو شکل‌گیری تا امروزه چه بوده است؟