روایت تجربه زیسته معلمان ابتدایی از چالش‌های آموزش مجازی در دوران کرونا

در شرایط کنونی همه‌گیری در جهان، آموزش برخط دسترسی بسیاری از دانش‌آموزان را به آموزش فراهم می‌آورد و در سال‌های پیش رو هم میزان این دسترسی بی‌گمان افزایش خواهد یافت (مایداس، بورنه و باکسیج 2009). آموزش‌ها در منزل و در شرایط قرنطینۀ خانگی به بزرگ‌ترین چالش نظام‌های آموزشی یعنی هم آموزش‌وپرورش و هم آموزش عالی تبدیل شده است. این چالش و دغدغه نه‌تنها در ایران بلکه برای همه کشورهای جهان مطرح بوده است، به‌گونه‌ای که نهادها و سازمان‌های بین‌المللی نظیر سازمان بهداشت جهانی و یونیسف هم به تکاپو برای تدوین برنامه درسی و دستورالعمل‌ها و راهنماهای آموزشی و تربیتی برای این شرایط وادار شده‌اند. یکی از برنامه‌های بسیار مهم و جدی که از سمت آموزش‌وپرورش و همچنین آموزش عالی مطرح و انجام شد، بحث آموزش الکترونیک یا همان آموزش از طریق فضای مجازی است (سلیمی و فردی،1399)؛ بنابراین با توجه به مشکل ایجادشده در سیستم آموزشی جهان، آموزش مجازی، بهترین راه آموزش است چراکه این نوع از آموزش سال‌هاست که در حال رشد است و فرصت جدیدی را برای معلمان، استادان، برنامه ریزان آموزشی و موسسات آموزشی فراهم می‌آورد (مایداس و همکاران ،2009).عباسی و همکاران (2020) در پژوهشی با عنوان 'تجربه زیسته معلمان دوره ابتدایی از فرصت‌ها و چالش‌های تدریس در شبکه آموزشی دانش‌آموزان (شاد): یک مطالعه پدیدارشناسی' تحلیل ادراک معلمان ابتدایی در خصوص فرصت‌ها و چالش‌های تدریس در شبکه آموزشی دانش‌آموزان (شاد) را موردبررسی قرارداد. یافته‌های پژوهش آن‌ها نشان داد که عدم دسترسی همه دانش‌آموزان به فضای مجازی به‌ویژه در مناطق محروم و ایجاد نابرابری در فرصت آموزش، سنگین بودن هزینه‌های اینترنت برای خیلی از خانواده‌ها، کند بودن سرعت اینترنت، دشوار بودن سنجش یادگیری واقعی دانش‌آموزان و سلب شدن قدرت نظارت از معلم، اعتیاد برخی دانش‌آموزان به اینترنت و گوشی، استفاده بی‌جا و بی‌رویه از مطالب دیگران، عدم وقت گذاری برخی معلمان به امر تدریس و ارزیابی، استفاده از نرم‌افزار به‌عنوان ابزار تبلیغات، کاهش انگیزه برخی دانش‌آموزان نسبت به تحصیل در شیوه جدید تدریس از چالش‌های تدریس مجازی در شبکه شاد است. احمدی (1401) نیز در پژوهش خود با عنوان ' واکاوی دغدغه معلمان از آموزش مجازی در دوره متوسطه (یک مطالعه پدیدارشناسانه)'، عدم آشنایی دانش‌آموزان با آموزش مجازی، به سخره گرفتن آموزش مجازی، عدم درگیری دانش‌آموزان در آموزش مجازی، نبود روش مناسب بری آموزش مجازی، نبود منابع مناسب، نبود نرم‌افزار مناسب، عدم انتقال صحیح مناسب محتوا، عینی نبودن محتوا، عدم ارتباط مستقیم معلم و دانش‌آموز، درگیری ناقص والدین در تربیت دانش‌آموزان، به دوش گرفتن بخش زیادی از تکالیف، محروم شدن دانش‌آموز از جو تربیتی مدرسه را ازجمله دغدغه‌های معلمان در آموزش مجازی برشمرد.یداللهی و همکاران (1400) نیز در پژوهشی با عنوان ' مشکلات آموزش برخط در دوران کرونا از دیدگاه معلمان و والدین و ارائۀ راهکارها ' مشکلات آموزش برخط از دیدگاه معلمان را در هشت مولفه شامل آسیب‌های استفادۀ افراطی دانش‌آموزان از اینترنت، مشکلات شبکۀ شاد و منابع دیجیتالی، نقض عدالت آموزشی، کمبود امکانات پایه، مشکلات فرایند یاددهی– یادگیری و سنجش، فشار شغلی، همکاری نکردن والدین و سواد رسانه‌ای پایین را برشمرد. زارع خلیلی و فریدونی (1399) نیز در پژوهشی با عنوان' آسیب‌شناسی آموزش مجازی از دیدگاه معلمان دوره ابتدایی؛ مطالعه موردی کیفی'چالش‌های متعددی مانند عدم وجود طرح درس مناسب و به‌کارگیری آن؛ عدم ارزشیابی اثربخش، عدم بازخورد دهی مناسب؛ عدم استفاده از روش‌های متنوع تدریس؛ عدم توجه کافی به تکالیف، عدم نظارت کافی؛ عدم برنامه‌ریزی منسجم؛ نگاه بخش‌نامه‌ای به فرایند یاددهی-یادگیری؛ نقش کمرنگ راهبران، معاونان و مدیران در فرایند یاددهی-یادگیری؛ عدم مدیریت اثربخش زمان؛ عدم پیگیری اثربخش در فرایند یاددهی-یادگیری را به‌عنوان آسیب‌های آموزش مجازی مطرح کرد. با توجه به پژوهش‌های انجام‌شده و خلا موجود در خصوص شناسایی چالش‌های تدریس مجازی، هدف این پژوهش این است که دیدگاه معلمان دوره ابتدایی را درباره فرصت‌ها و چالش‌های آموزش مجازی در دوران کرونا بررسی کند. سوال اصلی این است که معلمان چه تجاربی در خصوص آموزش مجازی در دوران کرونا دارند؟