نقد و بررسی نظریه ی عدالت جان رالز با رویکرد معرفت شناختی از منظر استاد مرتضی مطهری

عدالت از پرجاذبه ترین مفاهیم برای بشر بوده و در طول تاریخ، در کانون توجه متفکران قرار داشته است. در دوران متاخر، به علت شکل گیری فلسفه های مضاف و غلبه تخصص گرایی، کاووش فلسفی در باب عدالت، از سبک و سیاق گذشته فاصله گرفته است. البته همچنان فیلسوفان اندک شماری هستند که استثنائاً رهاورد فلسفی شان تا حدودی «میان رشته ای» است. به این معنا که در تحلیل عدالت، تلاش می کنند به گونه ایی در مباحث فلسفه اخلاق و انسان شناسی فلسفی و مبانی معرفتی دیگر، از جنبه هایی وارد شوند، که نمونه آن را در «نظریه عدالت» جان رالز وجود دارد. در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی تلاش شده نظریه ی وی از منظر برون دینی و درون دینی مورد نقد و بررسی قرار گیرد که در رویکرد درون دینی از تفکرات اندیشمند برجسته، استاد مرتضی مطهری(ره) بهره گرفته شده است. طبق نتایج مقاله، استادمطهری(ره) همچنان که به نقد و ردّ دیدگاه های مارکسیستی در مورد عدالت می پرداخت از نظریات مکتب سرمایه داری و لیبرال نیز که هیچ نوع ضابطه و قانونی را در رابطه با تولید و توزیع نمی پذیرفت غافل نبود. وی عدالت را عبارت از «اعطاء کلّ ذى حقّ حقّه» می دانست؛ بدین معنا که افراد در متن خلقت و طبیعت، در مرحله مقدم بر قانون یک استحقاق-هایى دارند که این استحقاق ها منشا انتزاعش، خود هستى و طبیعت و وجود خود اینهاست و لذا عدالت این است که هر کسى به آن حق واقعى خودش برسد. پس حق معیار عدالت است و عدالت معیار قانون است؛ یعنى قانون مى‏تواند عادلانه باشد و مى‏تواند ظالمانه باشد، نه اینکه عدالت متفرع بر قانون باشد.